Koniec systemu ViaTOLL. Przewoźnicy alarmują, że nowy system nie jest należycie przygotowany

Od 1 października jedynym systemem umożliwiającym wnoszenie opłaty elektronicznej za przejazd po drogach płatnych w Polsce będzie system e-TOLL. Zmiana wzbudza jednak sprzeciw przewoźników.

W e-TOLL będzie można zapłacić zarówno za przejazd po drogach krajowych, jak i po autostradach zarządzanych przez GDDKiA. Dla firm transportowych to ostatni moment na zmianę systemu na e-TOLL.Kierowcy pojazdów lekkich do 30 listopada 2021 r. na państwowych odcinkach autostrad A2 i A4 mogą korzystać z manualnego systemu poboru opłat lub z płatności w e-TOLL.

Zapewniliśmy branży transportowej 3 miesiące okresu przejściowego, czyli równoległego funkcjonowania dwóch systemów i cały czas staramy się wspierać przedsiębiorców w dostosowaniu się do zmiany. Temu służą ulga podatkowa na wyposażenie pojazdów w urządzenia OBU/ZSL oraz obniżone stawki w e-TOLL. Kierowcy pojazdów osobowych mogą nadal opłacać przejazdy po autostradach w sposób manualny, ale ich też zachęcamy do korzystania z nowego systemu - mówi szefowa Krajowej Administracji Skarbowej, Magdalena Rzeczkowska.

Przewoźnicy są jednak innego zdania. W liście otwartym do premiera Mateusza Morawieckiego, sygnatariusze Forum Transportu Drogowego nazywają nowy system pułapką, podkreślając, że nowy system znajduje się w fazie testów, brakuje urządzeń pokładowych, za pomocą których można uiszczać opłaty, a podstawowe urządzenie służące do poboru opłat nie jest dostępne na rynku. Poniżej publikujemy treść listu otwartego.

Szanowny Panie Premierze,

Nowy System Poboru Opłat Drogowych e-TOLL to pułapka, w którą wpadną 1 października b.r. tysiące polskich i zagranicznych przewoźników i kierowców. System nie jest gotowy do pełnego wdrożenia i przejęcia obsługi systemu opłat drogowych od systemu ViaTOLL.

W ocenie użytkowników nowego systemu jest on w początkowej fazie testów przeprowadzanych "na żywym organizmie", a część jego podstawowych funkcjonalności nie została dotychczas w ogóle udostępniona użytkownikom systemu.

Ponadto brakuje urządzeń pokładowych, za pomocą których można uiszczać opłatę za przejazd. Na stronach internetowych Ministerstwa Finansów przedstawiona jest lista operatorów OBU/ZSL dopuszczonych do systemu e-TOLL, ale podmioty komercyjne nie dysponują wystarczającą liczbą tych urządzeń. To problem, na który zwracają uwagę nie tylko polscy, lecz także zagraniczni przewoźnicy. Tymczasem, zgodnie z przepisami ustawy o drogach publicznych, w sytuacji niewystarczającej dostępności liczby urządzeń pokładowych, szef KAS miał zapewnić ich dostępność. Kiedy zatem ten obowiązek prawny zostanie zrealizowany, skoro do wygaszenia starego systemu pozostały zaledwie dwa dni!

Zwracamy uwagę, że do dziś zarejestrowało się w nowym systemie e-TOLL zaledwie kilka procent potencjalnych użytkowników. Do organizacji przewoźników drogowych napływają masowo sygnały o trudnościach w procesie rejestrowania się kolejnych użytkowników, jak również o innych zakłóceniach działania systemu. OBU - czyli podstawowe urządzenie służące do naliczania opłat w profesjonalnym transporcie drogowym - nie jest dostępne na rynku. Twórcy systemu uparcie promują korzystanie z aplikacji w telefonach komórkowych, mimo że przedstawiciele przewoźników podczas wszystkich spotkań z Krajową Administracją Skarbową tłumaczyli, że jest to rozwiązanie złe, a nawet niebezpieczne. Dotychczasowe opinie osób, które zdecydowały się na zainstalowanie tej aplikacji są jednoznacznie krytyczne, pomimo iż większość jej dotychczasowych użytkowników to właściciele samochodów osobowych, którzy korzystają z niej na krótkich odcinkach płatnych autostrad.

Zmuszanie tak wielkiej rzeszy użytkowników dróg do łamania przepisów ruchu drogowego i ciągłego korzystanie ze smartfona w czasie jazdy może prowadzić do zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym i do wielu ludzkich nieszczęść.

Korzystanie z e-TOLL w trybie odroczonej płatności za pośrednictwem systemu kart flotowych zostało przekazane jednemu podmiotowi, co musiało doprowadzić i doprowadziło do monopolizacji, a w konsekwencji niekorzystnych zjawisk dla użytkowników. W efekcie bardzo powszechnie wykorzystywany zarówno w dotychczasowym systemie viaTOLL jak i w innych systemach opłat drogowych w Europie kanał płatności odroczonych za pośrednictwem operatorów kart flotowych jest do tej pory niedrożny. Dodatkowo nie można również zasilać kont przedpłaconych w systemie e-TOLL kartami flotowymi w Miejscach Obsługi Klienta. W komentarzach przewoźników pojawił się gorzko brzmiący pogląd, że jedynym w pełni gotowym do działania elementem e-TOLL jest system kar. Mamy do czynienia z sytuacją kuriozalną. Od 1 października 2021 roku każdy przewoźnik musi wnosić opłaty drogowe za pomocą systemu e-TOLL. Żeby to zrobić musi zarejestrować się w nowym systemie, a rejestracja kuleje, musi także wejść w posiadanie urządzenia gwarantującego dostęp do systemu, jednak dostęp do preferowanych urządzeń OBU jest obecnie w Polsce skrajnie ograniczony. Są natomiast kary pieniężne. Za niewykonanie obowiązku rejestracji w nowym systemie - kara wynosi 1500 zł. W tej samej wysokości jest kara za nieuiszczenie opłaty elektronicznej.

Szanowny Panie Premierze,

Dzisiaj żądamy zawieszenia systemu e-TOLL do czasu osiągnięcia jego pełnej gotowości do wdrożenia, ponieważ aktualnie nie jest on po prostu gotowy do działania.

Forum Transportu Drogowego w stanowisku przyjętym 13 kwietnia 2021 roku krytycznie odniosło się do sposobu wdrażania nowego systemu opłat drogowych e-TOLL. Zwracaliśmy między innymi uwagę na konieczność zapewnienia użytkownikom urządzeń OBU oraz potrzebę uwzględniania przez Krajową Administrację Skarbową wyników konsultacji z naszym środowiskiem. Z pięciu sformułowanych wtedy postulatów cztery nie doczekały się uwzględnienia. Ruszyła jedynie kampania informacyjna, ale zawiera ona przekaz, z którym trudno się utożsamiać.

Nie możemy zgodzić się na to, żeby polscy przewoźnicy drogowi stali się ofiarą niedopasowanej do potrzeb rynku i przez to trudnej do wdrożenia koncepcji. Jeżeli niezdatny do prawidłowego działania system ruszy 1 października, tysiące przewoźników zapłacą kary za nie swoje przewinienia. Zakłócone zostaną łańcuchy dostaw i krytycznie wzrośnie zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Nie zgadzamy się na obarczanie przedsiębiorców odpowiedzialnością za zaniedbania, których nie są sprawcami. To nie my jesteśmy zobowiązani dbać o prawidłowe funkcjonowanie infrastruktury drogowej. Uważamy, że mamy prawo oczekiwać należytych warunków działania dla naszych przedsiębiorstw oraz godziwych, bezpiecznych warunków pracy dla naszych pracowników.

Lista sygnatariuszy obecnych na Forum Transportu Drogowegow dn. 28 września 2021 r.

1. Jan Buczek, Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce
   
2. Robert Hnat, Podkarpackie Stowarzyszenie Przewoźników i Spedytorów Drogowych w Rzeszowie
   
3. Rafał Jańczuk, Polskie Stowarzyszenie Przewoźników Autokarowych
   
4. Marek Kaczyński, Zrzeszenie Przewoźników Drogowych w Ostrołęce
   
5. Franciszek Kowaluk, Polska Izba Gospodarcza Transportu Samochodowego i Spedycji
   
6. Piotr Litwiński, Ogólnopolski Związek Pracodawców Transportu Drogowego
   
7. Dariusz Matulewicz, Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Przewoźników Drogowych
   
8. Aleksander Reisch, Warmińsko-Mazurskie Zrzeszenie Przewoźników Drogowych w Olsztynie
   
9. Karol Rychlik, Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych i Spedytorów "PODLASIE"
   
10. Juliusz Skurewicz, Polska Izba Spedycji i Logistyki
    
11. Józef Stelmachowski, Opolskie Zrzeszenie Przewoźników Drogowych
    
12. Robert Stępień, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przewoźników i Transportowców RADOM
    
13. Mariusz Szabała, Lubelskie Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych
    
14. Łukasz Twardowski, Stowarzyszenie Przewoźników Krajowych i Międzynarodowych oraz Spedytorów Ziemi Ostrowskie
    
15. Jerzy Tyczyno, Dolnośląskie Stowarzyszenie Przewoźników Międzynarodowych
    
16. Grzegorz Wieczorek, Stowarzyszenie Przewoźników Drogowych DOLNY ŚLĄSK
    
17. Maciej Wroński, Transport i Logistyka Polska

Od 1 października br. system e-TOLL będzie jedynym systemem do wnoszenia opłaty elektronicznej. Od tego dnia nie będą działać system viaTOLL oraz urządzenia viaBOX i viaAUTO. Dotychczasowi użytkownicy tych urządzeń powinni korzystać z aplikacji mobilnej e-TOLL PL lub urządzeń pokładowych kompatybilnych z e-TOLL.Należy pamiętać aby wyrejestrować się z systemu viaTOLL. Można to zrobić zarówno przed - jak i po 30 września. Na odzyskanie kaucji za urządzenie pokładowe (tzw. OBU/viaBOX) oraz przeksięgowanie środków z rachunku viaTOLL użytkownicy mają czas do 30 września 2022 r.

System e-TOLL działa od 24 czerwca br. Umożliwia opłacanie przejazdów pojazdów ciężkich i lekkich. Systemem objęta została sieć dróg płatnych dla pojazdów ciężkich (ok. 3 700 km). Na odcinkach autostrad zarządzanych przez GDDKiA czyli A2 Konin-Stryków i A4 Wrocław - Sośnica z systemu e-TOLL mogą korzystać również użytkownicy pojazdów lekkich.

Zarejestrowano w nim już ponad 557 tys. pojazdów. Użytkownicy pojazdów ciężkich muszą zarejestrować się w e-TOLL i wybrać urządzenie do przekazywania danych geolokalizacyjnych (urządzenie pokładowe OBU/ZSL lub aplikację mobilną e-TOLL PL). Rejestracja w systemie e-TOLL jest możliwa online na stronie etoll.gov.pl oraz w stacjonarnej sieci Miejsc Obsługi Klienta, a także za pośrednictwem wybranego dostawcy kart flotowych.

Dzięki wykorzystaniu technologii pozycjonowania satelitarnego system e-TOLL otwarty jest na różne urządzenia GPS, a przewoźnicy mogą wybrać urządzenie dostosowane do swoich potrzeb:

• OBU (On-Board Unit),
  
• Zewnętrzny System Lokalizacyjny (ZSL), czyli wbudowany w pojeździe moduł GPS,
  
• aplikację mobilną e-TOLL PL.

Aplikację mobilną e-TOLL PL można pobrać bezpłatnie w sklepach Google Play oraz App Store. Liczba pobrań aplikacji przekroczyła 216 tys. Urządzenia OBU i ZSL są do nabycia u 124 dostawców dopuszczonych do systemu e-TOLL, którzy oferują 359 typów tych urządzeń.

Użytkownicy pojazdów lekkich (aut osobowych i motocykli) mogą korzystać z manualnego sposobu poboru opłat do 30 listopada br. Po tej dacie manualny system zostanie wyłączony, a na państwowych autostradach przejazd będzie odbywał się w trybie "free flow", bez zatrzymywania się przed bramkami. Kierowcy samochodów osobowych, którzy od 1 grudnia br. nie będą korzystać z aplikacji e-TOLL PL lub z urządzeń pokładowych do przekazywania danych geolokalizacyjnych, opłacą przejazd poprzez zakup biletu autostradowego (e-biletu).

Użytkownicy motocykli od 1 grudnia 2021 r. będą mogli opłacać przejazdy w aplikacji e-TOLL PL lub kupując bilet autostradowy.

W związku z wygaszeniem systemu poboru opłat viaTOLL od 1 października 2021 r. nastąpią zmiany organizacji ruchu w Miejscach Poboru Opłat (MPO) na odcinkach autostrad A2 Konin - Stryków i A4 Wrocław - Sośnica. Nowa organizacja ruchu na MPO będzie oznaczała

• przeznaczenie dwóch skrajnych pasów wjazdowych i dwóch skrajnych pasów wyjazdowych na każdym Placu Poboru Opłat (PPO) tylko do obsługi pojazdów korzystających z systemu e-TOLL.
  przeznaczenie jednego pasa wjazdowego i jednego pasa wyjazdowego na każdej Stacji Poboru Opłat (SPO) tylko do obsługi pojazdów korzystających z systemu e-TOLL.

Pozostałe pasy na MPO do 30 listopada 2021 r. będą funkcjonować w trybie manualnego poboru opłat, na których będzie można wnieść opłatę za przejazd autostradą kartą lub gotówką. Wjeżdżając/wyjeżdżając z autostrady należy zwrócić uwagę, aby wybrać odpowiedni pas wjazdowy/wyjazdowy. Każdy z nich został w jasny i czytelny sposób oznakowany, ułatwiając tym samym kierowcom sprawne opuszczenie drogi płatnej.