Co się stało z mieniem byłego Funduszu Wczasów Pracowniczych?

Uchwalenie w dniu 11 września 2015 r. przez Sejm RP ustawy o uprawnieniach do mienia byłego Funduszu Wczasów Pracowniczych i tym samym realizacja najdłużej niewykonywanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego jest najważniejszym efektem kontroli dotyczącej uregulowania uprawnień do mienia byłego Funduszu Wczasów Pracowniczych i zarządzania jego majątkiem.

Była to kontrola doraźna, podjęta z inicjatywy własnej Najwyższej Izby Kontroli.

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę działań Ministra Skarbu Państwa zmierzających do ustawowego uregulowania uprawnień do mienia byłego Funduszu Wczasów Pracowniczych w latach 2004-2014 oraz działań spółki Fundusz Wczasów Pracowniczych Sp. z o.o. w zakresie dokonywania przekształceń własnościowych, w tym zbywania majątku byłego Funduszu i sprawowania nadzoru nad tym procesem w latach 1997-2015.

Jednocześnie w związku z uniemożliwieniem przeprowadzenia kontroli dotyczących działań większościowego właściciela spółki, tj. Fundacji Porozumienie, przez władze tej Fundacji, Najwyższa Izba Kontroli skierowała do Prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, określonego w art. 98 ustawy o NIK.

W momencie wszczęcia kontroli przez NIK w dniu 28 kwietnia 2015 r. - nadal nie był wykonany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 czerwca 1998 r., wskazujący na konieczność pilnego, ustawowego uregulowania uprawnień do mienia FWP.

Wyrokiem z dnia 3 czerwca 1998 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, (sygn. K34/97), iż przepisy art. 7 ust. 1, 2 i 4 ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw z 1997 r. są niezgodne z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. W uzasadnieniu prawnym ww. wyroku, niezależnie od argumentacji rozstrzygnięcia, Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż całość kwestii dotyczących "sukcesji majątku po b. FWP" wymaga "pilnej pozytywnej interwencji ustawodawczej". Ponadto podniósł, że ww. przepisy stanowią arbitralne i rażąco niesprawiedliwe zadysponowanie majątkiem znoszonego FWP na rzecz tylko jednej organizacji związkowej.

Podejmowane na przestrzeni wielu lat przez kolejnych Ministrów Skarbu Państwa próby uregulowania tej sprawy nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Jednak już w niedługim czasie od rozpoczęcia kontroli przez NIK wznowiono prace legislacyjne w Sejmie RP, które nie były prowadzone od początku 2012 r. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o uprawnieniach do mienia byłego FWP odbyło się już 23 lipca 2015 r., a jeszcze w trakcie realizacji czynności kontrolnych w siedzibie FWP Sp. z o.o. została uchwalona ustawa z dnia 11 września 2015 r. o uprawnieniach do mienia Funduszu Wczasów Pracowniczych. Ustawa ta została ogłoszona w dniu 6 listopada 2015 r. i weszła w życie z dniem 7 grudnia 2015 r., tj. po upływie ponad 16 lat od dnia ogłoszenia wyroku TK (12 stycznia 1999 r.). W przedmiotowym przypadku, wyrok TK w momencie jego wykonania (uchwalenie ww. ustawy) - był najdłużej, wśród oczekujących, niewykonanym wyrokiem TK.

Z dniem wejścia w życie ustawy, mienie Funduszu staje się własnością spółki FWP Sp. z o.o., a reprezentatywne organizacje związkowe (NSZZ "S", OPZZ, FZZ) nabywają udziały w Spółce na współwłasność łączną.

Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie działania Ministra Skarbu Państwa obejmujące przygotowanie projektu ustawowego uregulowania statusu mienia FWP w latach 2004-2014. Pomimo nałożonego przez Prezesa Rady Ministrów zadania w tym zakresie, kolejni Ministrowie Skarbu Państwa nie doprowadzili do przygotowania stosownego projektu ustawy i skierowania go pod obrady Stałego Komitetu Rady Ministrów. Ostatecznie, w dniu 11 września 2015 roku została uchwalona stosowna ustawa, ale w ramach realizacji inicjatywy poselskiej.

Jednocześnie NIK pozytywnie ocenia zaangażowanie Ministra Skarbu Państwa związane z postępowaniami przed sądami cywilnymi, postępowaniami prowadzonymi przez organy ścigania, współpracę z Prokuratorią Generalną Skarbu Państwa (PGSP), w tym wysiłki podejmowane w kierunku zabezpieczenia mienia FWP.

Minister SP (zastępowany przez PGSP) dochodził w postępowaniach sądowych uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa do mienia FWP. Ostatecznie jednak nie uzyskano korzystnych dla Skarbu Państwa orzeczeń.

Wieloletni brak ustawowego uregulowania spraw związanych z majątkiem byłego FWP spowodował istotne osłabienie pozycji MSP (Skarbu Państwa) w postępowaniach sądowych, a także prowadzonych przez prokuratury. Uzasadnienia orzeczeń sądów oddalających powództwa Skarbu Państwa, oraz postanowień prokuratorskich zapadających w postępowaniach karnych, niejednokrotnie zawierają konkluzje wskazujące, że brak odpowiedniego uregulowania ustawowego jest ważną okolicznością, wpływającą na niekorzystne rozstrzygnięcie dla Skarbu Państwa.

W okresie osiemnastoletniej działalności gospodarczej (1997-2015) FWP Sp. z o.o. doszło do znaczącego zmniejszenia ilościowego zasobu, składającego się na majątek byłego Funduszu.

FWP Sp. z o.o. dokonywała zbywania praw do nieruchomości uzyskanych w ramach aportu składników przedsiębiorstwa Funduszu Wczasów Pracowniczych - 153 razy za łączną kwotę prawie 100 mln zł. (99 124 286,79 zł.) Zbywanie i obciążanie przez FWP Sp. z o.o. prawa własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości spółka wykorzystywała jako narzędzie poprawy swojej płynności finansowej, źródło finansowania inwestycji oraz dywidend dla wspólników. FWP Sp. z o.o., nie czekając na ustawowe wyjaśnienie statusu posiadanych składników przedsiębiorstwa Funduszu Wczasów Pracowniczych, dokonywała ich zbywania.

Na skutek zbywania składników majątkowych nastąpiło znaczące zmniejszenie skali działalności. Jednocześnie nie doszło do wzrostu efektywności wykorzystania bazy noclegowej.

Skalę zmniejszenia się majątku byłego Funduszu Wczasów Pracowniczych obrazują następujące dane:

• Liczba obiektów hotelowych będących w posiadaniu FWP Sp. z o.o. w roku obrotowym 2013/2014 wynosiła 15,7% liczby obiektów hotelowych z roku obrotowego 1997/1998 (odpowiednio w wartościach liczbowych: 46 i 293).
  
• W roku obrotowym 2013/2014 FWP Sp. z o.o. posiadała 3 126 miejsc noclegowych, tj. o 75,8% mniej niż w roku obrotowym 1997/1998, w którym dysponowała 12 930 miejscami noclegowymi.

Ponadto NIK ocenia negatywnie pod względem gospodarności uchwalanie i wypłacanie przez FWP Sp. z o.o. dywidendy za rok obrotowy 2003/2004, 2008/2009, 2009/2010 i 2012/2013 (tj. każdorazowo w okresie od powstania spółki do roku obrotowego 2013/2014 włącznie):

• w sytuacji gdy zagregowany wynik finansowy brutto FWP Sp. z o.o. bez sprzedaży majątku w tym samym okresie był ujemny i wyniósł -47 011 tys. zł. to kwota dywidendy uchwalonej do wypłaty wyniosła łącznie 16 675 840 zł.
  
• w żadnym roku obrotowym, za który następowała wypłata dywidendy FWP Sp. z o.o. nie uzyskała dodatniego wyniku finansowego brutto bez uwzględnienia sprzedaży majątku.
  
• faktycznym źródłem finansowania dywidendy nie były wyniki prowadzonej przez FWP Sp. z o.o. podstawowej działalności operacyjnej (ani również działalności finansowej), a środki uzyskiwane ze zbywania majątku.

Łączne finansowe rezultaty kontroli wynoszą 17 515,3 tys. zł, w tym:

• Kwoty wydatkowane z naruszeniem zasad należytego zarządzania finansami - 16 676,0 tys. zł (kwota wydatkowana w związku z wypłatą dywidendy).
  
• Potencjalne skutki finansowe nieprawidłowości - 839,3 tys. zł (łączna wielkość odsetek z tytułu nieterminowych wypłat dywidendy.

Problematyka byłego mienia Funduszu Wczasów Pracowniczych była już przedmiotem kontroli NIK w roku 2004. Wówczas NIK oceniła negatywnie bierność organów administracji rządowej w kwestii rozdysponowywania majątku FWP. Majątek ten, według ówczesnej oceny NIK, początkowo w gestii OPZZ, w ostateczności znalazł się faktycznie w dyspozycji grupy osób, które zapewniły sobie wyłączność we władzach Fundacji Porozumienie, będącej większościowym udziałowcem w FWP Sp. z o.o.

Poniżej raport z kontroli przeprowadzonej przez NIK.

Możesz także pobrać plik: turinfo_20160304_nik-s-15-001-fwp.pdf