Na jakie przeszkody można trafić, starając się o zwrot z gwarancji?

Grupa turystów, z powodu bankructwa biura podróży nie wyjechała na wycieczkę do Skandynawii. Domagając się zwrotu poniesionych kosztów z gwarancji ubezpieczeniowej turyści trafili do sądu, gdzie napotkali na pewne trudności.

Ubezpieczyciel odmówił wypłaty powodowi, ponieważ na liście poszkodowanych przekazanej przez właścicielkę upadłego biura, marszałkowi województwa nie było wymienione jego nazwisko. Mimo to turysta był w stanie udowodnić, iż wpłacił zaliczkę na poczet imprezy turystycznej właścicielce biura (nota bene skazanej prawomocnym wyrokiem za oszustwo).

Sąd Rejonowy oddalił ich powództwo wobec ubezpieczyciela, uznając iż marszałek województwa nie dopełnił przewidzianych w umowie czynności koniecznych do wypłaty środków z gwarancji. W ocenie sądu pierwszej instancji marszałek województwa złożył u gwaranta żądanie zapłaty bez wskazania choćby pośrednio poszkodowanych turystów. Gwarant nie dokonał szczegółowego wyliczenia należnych klientom kwot, a zatem beneficjent gwarancji nie wypełnił ostatniej czynności koniecznej do zaktualizowania się roszczenia powoda o bezpośrednią wypłatę świadczenia w oparciu o konstrukcję umowy na rzecz osoby trzeciej z art. 393 k.c. Według sądu, beneficjent gwarancji nie dopełnił wszystkich czynności przewidzianych w umowie i koniecznych do wypłaty środków z gwarancji, nie wskazał w żądaniu żadnych osób uprawnionych do rozliczenia z gwarantem, a nadto żądanie sformułował warunkowo "w wypadku, gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki impreza turystyczna nie zostanie zrealizowana".

Z oceną Sądu Rejonowego, nie zgodził się Sąd Apelacyjny. W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód jako klient niewypłacalnego biura podróży jest legitymowany do dochodzenia od ubezpieczyciela zobowiązanego z tytułu gwarancji ubezpieczeniowej zwrotu wpłat poniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, mając w tym zakresie własną, niezależną od Marszałka Województwa, samodzielną legitymację czynną. Uchwałę takiej treści podjął Sąd Najwyższy w dniu 19 maja 2016 r. (III CZP 18/16) rozstrzygając zagadnienie prawne przedstawione mu do rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie II Ca 842/15. Wskazana uchwała zapadła na gruncie sprawy o identycznym stanie faktycznym (dotyczącej dalszej części tego samego roszczenia). - uznał Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu do wyroku o sygnaturze II Ca 1057/16, dostępnego pod adresem orzeczenia.ms.gov.pl

Sąd Okręgowy uznał, że wskazanie przez beneficjenta gwarancji wszystkich osób uprawnionych do otrzymania zwrotów z gwarancji ubezpieczeniowej nie jest znajduje uzasadnienia ani w przepisach, ani w treści umowy gwarancji ubezpieczeniowej. Procedurę dochodzenia zapłaty środków na rzecz bezpośrednio poszkodowanych klientów biura podróży określa zapis § 5 umowy gwarancji ubezpieczeniowej turystycznej nr (...) z dnia 23 maja 2011 r., który jest odzwierciedleniem § 5 wzoru umowy, stanowiącego załącznik do wskazanego rozporządzenia. Z brzmienia § 5 ust. 1 umowy (k. 9) wynika, że żądanie zwrotu wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, która nie zostaje zrealizowana z przyczyn dotyczących zlecającego, powinno zostać sporządzone w formie pisemnej pod rygorem nieważności oraz zawierać dwa obligatoryjne elementy - wskazanie podstawy prawnej żądania oraz oświadczenie beneficjenta o wystąpieniu okoliczności z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.u.t. Do żądania dołącza się również wskazane szczegółowo w § 5 pkt 2 dokumenty. Skoro rozporządzenie określające wzór umowy gwarancji ubezpieczeniowej turystycznej uwzględnienia wszystkie niezbędne jej elementy (art. 5 ust. 6 u.u.t.), a umowa nr (...) również zapisy wzoru powiela, nie jest uzasadnionym żądanie, czy też jak zrobił to Sąd rejonowy kreowanie obowiązku, przedłożenia jakichkolwiek dokumentów innych niż te wynikające wprost z § 5 umowy. Żaden z zapisów umowy nie przewiduje wymogu przedłożenia przez zgłaszającego żądanie zapłaty listy poszkodowanych klientów biura. Gdyby tak było, dokument w postaci listy poszkodowanych turystów z pewnością byłyby w tych aktach prawnych wymieniony, w szczególności że ubezpieczyciel zobowiązał się do zwrotu wpłat bez stawiania warunków innych niż zawarte w umowie (§ 1). - można przeczytać w uzasadnieniu wyroku.

Sąd Okręgowy nie zgodził się także z twierdzeniem Sądu Rejonowego, iż sformułowane przez marszałka żądanie wypłaty środków z gwarancji ubezpieczeniowej miało charakter warunkowy. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok, zasądzając od strony pozwanej na rzecz powoda dochodzoną pozwem kwotę 12 032,05 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu.