Turystyka na cenzurowanym

Rejestr klauzul niedozwolonych prowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiera pełną listę postanowień umownych uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W połowie kwietnia 2012 roku znajdowało się w nim 3086 pozycji, z czego ponad 300 dodano od początku bieżącego roku. Najwięcej zastrzeżeń notowanych było względem firm z branży turystycznej, nieruchomościowej i bankowej. Takie najważniejsze wnioski wynikają z analizy przeprowadzonej przez kancelarię Accreo Legal.

Analiza klauzul zgłaszanych w poszczególnych latach pokazuje, że pierwszy istotniejszy wzrost był widoczny w 2005r. - klauzul było trzykrotnie więcej niż rok wcześniej. Po spadkach w latach 2006-2008, począwszy od 2009r. liczba zgłaszanych klauzul ciągle rośnie. Ubiegły rok przyniósł dwukrotnie większą liczbę wpisów niż 2010, a jeśli pozostała część roku 2012 będzie równie obfita w zgłoszenia jak pierwsze miesiące, to możemy się spodziewać rekordowego wyniku.

Jak wynika z analizy Accreo Legal, najwięcej - 4 na 10 klauzul - zostało zgłoszonych przez Prezesa UOKiK. Bardzo aktywne na tym polu są też organizacje konsumenckie. Z możliwości zgłoszenia korzysta też coraz więcej osób prywatnych, z inicjatywy obywateli w Rejestrze znalazło się 15% wszystkich wpisów z ostatnich 10 lat.

Świadomość konsumentów dotycząca przysługujących im praw stale rośnie. Coraz częściej powołują się oni na nieważność zapisów umowy ze względu na ich zakazany charakter. Wzrasta też liczba pozwów o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone składanych do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zarówno przez samych konsumentów jak i przez Prezesa UOKiK, rzeczników konsumentów czy różnego rodzaju stowarzyszenia praw konsumentów. W tej sytuacji przedsiębiorcy powinni pamiętać, że naruszanie praw konsumenckich wpływa negatywnie na wizerunek firmy i zagraża jej wiarygodności na rynku. Ponadto przedsiębiorcy łamiący prawa konsumentów muszą ponieść koszty postępowania przed SOKiK, publikacji orzeczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz są narażeni na ewentualne roszczenia odszkodowawcze konsumentów - komentuje Joanna Affre, partner zarządzający w kancelarii Accreo Legal.

W latach 2002-2012 najwięcej klauzul abuzywnych zostało przyporządkowanych do branży turystycznej, która odpowiadała za 1/3 wpisów. Drugie miejsce, z liczbą 330 wpisów zajął tzw. system argentyński, ostatnie miejsce na podium zajęła branża nieruchomościowa, z której pochodził co dziesiąty wpis. W tej branży największa kumulacja wpisów miała miejsce w roku 2008 i 2011.

W ostatnim okresie, tj. w latach 2011-2012 nieco inaczej wyglądała kolejność w podziale na branże. Wprawdzie na czele pozostaje turystyka, ale na drugiej pozycji są usługi bankowe, a na trzeciej - handel elektroniczny. Co ciekawe, w kategorii e-handel, od początku prowadzenia rejestru dokonano prawie 150 wpisów, z czego połowa została dodana w ciągu kilku miesięcy 2012 roku. Najczęściej dotyczą one nierównomiernie rozłożonych praw i obowiązków, co prowadzi do zachwiania równowagi pomiędzy konsumentem, a przedsiębiorcą. Do tego typu klauzul należą klauzule określające jako właściwy do rozstrzygania sporów sąd właściwy dla siedziby przedsiębiorcy, czy też klauzule uprawniające przedsiębiorcę do zmiany regulaminu w dowolnym czasie bez poinformowania konsumenta, obostrzanie ogólnych warunków i terminów przyjmowania reklamacji, uchylanie się od rękojmi za wady rzeczy sprzedanej oraz ograniczenia odpowiedzialności za opóźnienia w dostawie towaru do konsumenta.