Zaświadczenie z uczelni nie uprawnia do zniżki

Rok akademicki wystartował blisko miesiąc temu. Wielu studentów nie zdążyło jednak zadbać o aktualizację swojej legitymacji. Korzystając z ulgowych biletów kolejowych często przedstawiają oni zaświadczenia z uczelni - jak się okazuje bezprawnie.

Wiele osób, które nie otrzymały na czas lub nie przedłużyły ważności legitymacji decyduje się odbywać podróże koleją przedkładając zaświadczenia z instytucji, w których pobierają naukę. Przejazdy takie zwykle kończą się wystawieniem w pociągu wezwania do zapłaty z opłatą dodatkową . Wysokość kary ustalona jest na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 2005 r. UTK wskazuje jakie są podstawy prawne takiego działania i co robić w przypadku nałożenia kary.

Zgodnie z § 9 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2002 r. w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. Nr 179, poz. 1495 z późn. zm.), dokumentem poświadczającym uprawnienie do korzystania z ulgi szkolnej i studenckiej jest wyłącznie legitymacja szkolna/studencka.

Ten akt prawny wskazuje jakie dokumenty są konieczne do okazania w pociągu, podczas przejazdu na podstawie wszystkich rodzajów ulg ustawowych. Wytyczne te przewoźnicy kolejowi wskazują w formie "tabel uprawnień do ulgowych przejazdów", które stanowią również - w zależności od spółki - część Cennika lub Taryfy przewozowej. Przed rozpoczęciem podróży, konieczne jest zatem zapoznanie się z obowiązującymi regulacjami. Informacje na ten temat można uzyskać również w kasach.

Ulga ustawowa oznacza w praktyce, że różnica pomiędzy ceną biletu ulgowego a normalnego jest pokrywana ze środków budżetu państwa, dlatego też podczas kontroli biletów przewoźnik nie może honorować innych dokumentów potwierdzających uprawnienie do zniżki niż wymienione w ww. rozporządzeniu. Takie działanie oznaczałoby działanie niezgodne z prawem i narażałoby budżet państwa na straty.

Warto pamiętać, że instytucja taka jak szkoła czy uczelnia ma prawo wydawać zaświadczenia, że dana osoba pobiera w niej naukę, ale dokumenty takie nie są potwierdzeniem prawa do ulgowych przejazdów koleją. Podobnie potwierdzeniem prawa do zniżki nie jest również zaświadczenie z policji o utracie takich dokumentów. Na podstawie wymienionych wyżej zaświadczeń nie można więc odbywać przejazdu wg ulgi ustawowej.

Korzystanie w pociągu z biletu ulgowego bez posiadania legitymacji szkolnej/studenckiej lub nieważnej legitymacji (tzn. bez stempla/naklejki przedłużających ich ważność), lub przedkładając zaświadczenie z instytucji pobierania nauki, oznacza w praktyce, że podróżny odbywa przejazd bez dokumentu uprawniającego do ulgowych przejazdów i traktowany jest jak osoba bez ważnego biletu.

Kontroler wystawia w takim przypadku bilet na przejazd wg normalnej taryfy wraz z opłatą dodatkową określoną w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, zabranych ze sobą do przewozu rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz.U. z 2005 r. nr 14, poz. 117). Opłata ta jest faktycznie nałożoną na pasażera karą.

Wysokość opłaty dodatkowej w przypadku przejazdu bez ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego albo ulgowego przejazdu ustala się jako 40-krotność ceny najtańszego biletu jednorazowego normalnego stosowaną przez danego przewoźnika. Konkretną wysokość tej opłaty w polskich złotych przewoźnicy podają w swoich cennikach.

Istnieje jednak szansa na uniknięcie wysokiej płatności. Zgodnie z art. 33a ust. 4 ustawy prawo przewozowe stanowi, że pobrana należność za przewóz i opłata dodatkowa - po uiszczeniu opłaty manipulacyjnej odpowiadającej kosztom poniesionym przez przewoźnika - podlega umorzeniu. Dzieje się tak w przypadku udokumentowania przez podróżnego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia przewozu, uprawnień do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu (zazwyczaj będzie to odpowiednio uwierzytelniona kopia legitymacji). Opłata manipulacyjna stanowi kwotę nie wyższą niż 10% pełnej opłaty dodatkowej ustalanej na podstawie podanego wyżej rozporządzenia. Zwykle opłata wynosi nie więcej niż 20 złotych.

Niektórzy przewoźnicy (np. PKP Intercity, Przewozy Regionalne) dopuszczają także wystawienie w pociągu dopłaty do biletu normalnego z adnotacją, że podróżny oświadczył, iż posiada uprawnienie do ulgi ustawowej, ale nie okazał w pociągu odpowiedniego dokumentu. W takim przypadku zwrot tej opłaty możliwy jest na drodze reklamacyjnej (termin odwołania - 7 dni), z potrąceniem opłaty manipulacyjnej. Również i w tym przypadku należy udokumentować przewoźnikowi posiadanie legitymacji.

Sposób odwołania, składanego zawsze do przewoźnika,zamieszczony jest w regulaminie przewozowym spółki kolejowej. Przed sporządzeniem pisma, warto zapoznać się z określonymi w nich wymogami formalnymi.


Podstawa prawna:

- Ustawa o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego z dnia 20 czerwca 1992 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1138),
- Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. - Prawo przewozowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1529),
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2002 r. w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. z 2002 r. nr 179, poz. 1495 z późn. zm.),
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, zabranych ze sobą do przewozu rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz.U. z 2005 r. nr 14, poz. 117).