ZAIKS drażni także artystów

Prezes UOKiK uznała, że podpisywanie z autorami pięcioletnich umów bez możliwości ich wcześniejszego rozwiązania ograniczało konkurencję. Nałożyła jednocześnie na stowarzyszenie karę ponad 400 tys. zł. Praktyka została zmieniona.

r e k l a m a

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS to najstarsza i największa organizacja, która zajmuje się zarządzaniem oraz ochroną praw autorskich. Podobnie jak kilkanaście innych działających w kraju, udziela zezwoleń na korzystanie z utworów, kontroluje sposób ich eksploatacji, a ponadto inkasuje oraz dzieli środki finansowe jakie uzyskało od użytkowników.

Praktyka, którą postanowił zakwestionować UOKiK dotyczyła autorów, którzy nie są członkami ZAiKS. W oświadczeniu, które było podsuwane każdej osoba, która chciała powierzyć stowarzyszeniu zarząd prawami autorskimi, umieszczono postanowienie, na mocy którego umowa o powierzenie zbiorowego zarządzania mogła wygasnąć dopiero po pięciu latach od jej podpisania, bez możliwości jej wcześniejszego unieważnienia. Według Urzędu owy termin był rażąco długi.

Taka praktyka utrudniała funkcjonowanie na rynku innych tego typu organizacji zbiorowego zarządzania. Jeśli zmiana przez autora podmiotu zajmującego się zarządzaniem jego prawami mogła nastąpić w pięcioletnich odstępach, bez możliwości skrócenia tego okresu, to podmiot, który konkurować z ZAiKS miałby ograniczoną sposobność do zawarcia umów z autorami w takiej liczbie, która mogłaby dać ekonomiczne podstawy efektywnego działania w branży.

Praktyka negatywnie oddziaływała również na autorów, którzy mieli ograniczoną możliwość wyboru w rozsądnym czasie metody zarządzania ich prawami.

Wskutek podjętych przez Urząd działań przedsiębiorca zmienił zasady. W chwili obecnej autorzy, którzy nie są członkami stowarzyszenia w dalszym ciągu powierzają zarząd swoimi prawami na pięć lat, ale w czasie tego okresu mają możliwość wypowiedzenia umowy z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec rok kalendarzowego.

W myśl ustawy o ochronie konkurencji oraz konsumentów, Prezes UOKiK ma możliwość nałożenia na przedsiębiorcę kary za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję w wysokości do 10 proc. ubiegłorocznych przychodów. Na ZAiKS nałożono sankcję równą 407 256 zł.

Przedsiębiorcy może się odwołać od tej decyzji do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

To nie pierwsza decyzja w sprawie ZAiKS. W roku 2004 wskutek postępowania wszczętego na wniosek członków zespołu Brathanki stowarzyszenie ukarano karą w wysokości 500 000 zł za wymuszanie na muzykach udzielania wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do utworów w zakresie publicznego wykonania i nagrywania. W roku 2008 ZAiKS oraz Stowarzyszenie Filmowców Polskich ukarano sankcjami w łącznej wysokości ponad 1,2 mln zł za zawarcie niedozwolonego porozumienia oraz ustalenie jednolitych stawek za korzystanie z utworów audiowizualnych, a także za odmowę ich negocjowania.