Europejska Trasa Rowerowa od Chałupek do Jastrzębia Zdroju

Jerzy Pawleta sprawdził Europejską Trasę Rowerową na odcinku Chałupki - Jastrzębie Zdrój.

Pawleta lubi wyjeżdżać do Czech i na Słowację. Chodzi tam po górach, jeździ na rowerze, podziwia starą architekturę i bezpretensjonalną sztukę. Wyznaje na łamach Gazety Wyborczej - Postanowiłem sprawdzić, jak oni na rowerach mogą dotrzeć do nas z rewizytą. Jako start wybrałem przejście graniczne Bohumin/Chałupki, a jako trasę - czerwony szlak biegnącej z Wiednia (inne źródła podają, że z Middleburga przez Bonn i Pragę) Europejskiej Trasy Rowerowej, oznakowanej jako R-4, biegnącej ścieżkami Euroregionu Śląsk Cieszyński/Tesinske Slezsko, na odcinku Chałupki - Pszczyna.

Pierwszy etap z Chałupek do Jastrzębia Zdroju to trasa bardzo malownicza, biegnąca dobrej jakości drogami, od asfaltu po dukty polne. Po drodze zobaczyć można wiele interesujących miejsc. Na odcinku brakuje jednak punktów, gdzie można odpocząć, wypić kawę lub zjeść lekki posiłek. Na tym etapie bardzo często dochodzi też do kradzieży metalowych tabliczek z oznaczeniem trasy. Przez to nierzadko rowerzyści muszą poszukiwać śladów wskazujących kierunek jazdy. Jerzy Pawleta bardzo dokładnie opisał ten odcinek, aby korzystający z niego rowerzyści nie musieli tracić czasu na szukanie zgubionej trasy. Dzięki temu więcej czasu będą mogli przeznaczyć na podziwianie otoczenia. Pawleta zaznacza, że podane odległości są jedynie orientacyjne i tak trzeba je traktować.

Czeski Bohumin to podupadające i nieco opustoszałe czeskie miasteczko. Natomiast tętniące życiem Chałupki witają rowerzystów najważniejszym zabytkiem, czyli stojącym tuż przy przejściu granicznym XVII-wiecznym zamkiem, gdzie obecnie mieszczą się restauracja i hotel z 40 miejscami. Przy najbliższym skrzyżowaniu ze światłami rozmieszczonych jest szereg tablic, które informują o drogach rowerowych oraz szlakach turystycznych w najbliższym regionie. Przejeżdżając przez skrzyżowanie na wprost, zostawia się z boku nową główną drogę nr 78 i wjeżdża do wsi Chałupki. W okolicach wsi, na granicy państwa, znajdują się unikatowe na skalę europejską meandry rzeki Odry wraz z siedliskami dziko żyjących, często zagrożonych gatunków zwierząt i roślin. Teren meandrów, znajdujący się po obu stronach granicy ma zostać włączony do europejskiego systemu Natura 2000, a także ma zostać objęty ochroną prawną. W Chałupkach warto zobaczyć też zabytkowe budynki z okresu dwudziestolecia międzywojennego, które znajdują się wzdłuż ulicy Długiej i Powstańców Śląskich.

Następnie trasa obok stacji benzynowej skręca po łuku w prawo i dociera do drogi nr 78. Należy pojechać w lewo koło zajazdu, a po około 4,5 km za mostem na Odrze, skręcić w lewo i ponownie w lewo, pod drogą 78, w malowniczą ulicę Wałową. Wzdłuż wału na rzece Olzie dociera się po kilometrze do opuszczonej murowanej budki z tablicą: "Przejście graniczne Olza". Tu rozpoczyna się rowerowy szlak żółty (Olza - Uchylsko - Wodzisław), którym warto pojechać około 200 m obok baru do wpisywanej obecnie do rejestru zabytków, kapliczki. Po powrocie na czerwony szlak, jedzie się dalej wzdłuż wału. Po 6,5 km skręca się, jadąc po betonowych płytach, w lewo aż do drogi asfaltowej. Następnie w prawo ulicą Wiejską do wzmiankowanego już w XIII w., kiedy to miejscowi chłopi płacili dziesięcinę do kolegiaty w Tyńcu, Uchylska (8,2 km). Po kilometrze jazdy od granicy wsi można zobaczyć ładny kościółek z krzyżem. Po kolejnych 600 m, koło krzyża skręca się w prawo, żeby powspinać się łąkami oraz polami ostro pod górę do Gorzyczek. Za boiskiem KS-u Strzelec skręca się pomiędzy zabudowaniami w lewo i dociera do ulicy Wiejskiej, gdzie trasa łączy się ze szlakiem żółtym, jadąc w lewo do głównej drogi (11,4 km, znak "Stop"). W Gorzyczkach wpisano do rejestru zabytków stanowisko archeologiczne.

Przy skrzyżowaniu z główną ulicą Raciborską znajduje się rowerowy drogowskaz trasy R-4, który informuje, że do Pszczyny jest 61 km. Ruchliwą drogą jedzie się z górki do Łazisk Rybnickich (13,4 km), a na 15-tym kilometrze zatrzymuje się koło zabytkowego, drewnianego kościółka, który stoi na małym wzgórzu wśród drzew, dokładnie naprzeciw białej, przydrożnej kapliczki. Jest to gotycki kościół pw. Wszystkich Świętych, który został zbudowany w wyjątkowy sposób, jak na sakralną konstrukcję drewnianą, bo na podwalinie z dębowych klinów, tzw. peckach. W połowie XVI w., w epoce baroku został przebudowany. Wewnątrz posiada wiele interesujących, zabytkowych elementów, między innymi: późnobarokowy ołtarz główny z XVIII w., a w nim rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem z początku XVI w., płaskorzeźby postaci czterech świętych dziewic z malowidłami świętych męczenników na odwrocie oraz drewnianą, XVIII-wieczną chrzcielnicę z bogato ornamentowaną czaszą i przykrywą. Na zewnątrz znajduje się mały, zadbany cmentarz.

Na 17-tym kilometrze trasy wjeżdża się do Godowa, mija wysłużony wiadukt kolejowy i po małym, esowatym odcinku specjalnym na 18-tym kilometrze skręca bez żadnego znaku rowerowego w lewo pod górkę. Mija się stary, nieczynny dworzec kolejowy i krótkim odcinkiem drogi szutrowej dociera do asfaltu (18,4 km). Tu skręca się w lewo, aby po kilku metrach skręcić w ślad za czerwonym szlakiem turystycznym i rowerowym w polno-leśną drogę w prawo. Mija się brzozowy zagajnik (18,9 km), następnie droga wśród drzew opada w dół i mija się stawy rybne oraz drewniany mostek, a na 19,7-tym kilometrze wyjeżdża się na asfalt i jedzie ostro pod górę wśród wiejskiej zabudowy. Zabytkiem Gołkowic jest drewniany, jednonawowy kościół pw. św. Anny, który został wzniesiony w 1878 roku w konstrukcji słupowej. Na zewnątrz kościół otoczony jest sobotami, czyli przydaszkiem, który zabezpiecza przyziemne partie ścian przed opadami atmosferycznymi. Wewnątrz kościoła znajduje się późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z początku XVI w.

Następnie asfaltową drogą wśród domów dociera się do znaku "Stop" (20,9 km), skręca w lewo, mija się cmentarz i koło kościoła (21,5 km) skręca w lewo. Następnie zjeżdża się z górki, a na 22,4-tym kilometrze bez znaku trasa odbija w prawo. Dalsza droga prowadzi z górki i pod górkę wąskim asfaltem, a na 23,1-tym kilometrze rozstaje się z turystycznym szlakiem czerwonym, który skręca w lewo. Na skrzyżowaniu koło sklepu (23,3 km) skręca się w lewo, a po 400 m wjeżdża w polną drogę, dalej w prawo przez las, a na 24,6-tym kilometrze (znowu bez znaku) skręca się na betonowych płytach w lewo. Potem mija się znak, informujący o końcu Gołkowic. Na 24,9-tym kilometrze, obok uszkodzonego znaku rowerowego, czerwonym szlakiem turystycznym skręca się w prawo, i najpierw drogą szutrową, a później asfaltową, mija nieczynny przejazd kolejowy i dociera do skrzyżowania z ruchliwą drogą.

Skrzyżowanie znajduje się na 25,9-tym kilometrze trasy R-4. Znajduje się tam kapliczka i jedne znaki rowerowe nakazujące skręt w lewo i drugie w prawo. Właściwym kierunkiem jest skręt w prawo. Po niespełna kilometrze dociera się do drogi na Zebrzydowice. Trasa rowerowa prowadzi w stronę widocznego dużego miasta Jastrzębia Zdroju.

Skręcając w prawo na Zebrzydowice będzie można zobaczyć interesujący zamek z ośrodkiem kultury. Do Zebrzydowic jest 12 km, a przemierzając jeszcze dwa dojeżdża się do Kończyc Małych. Na końcu miejscowości zjeżdża się w lewo do Gościńca Zamkowego, który usytuowany jest w posiadającym cechy stylu renesansowego XV-wiecznym zamku. Można się tam zatrzymać, aby się czegoś napić lub coś zjeść. W pobliżu znajduje się malowniczy, barokowy kościół, czyli sanktuarium Matki Boskiej Kończyckiej z późnogotyckim obrazem i renesansową rzeźbą nagrobną. Zamek posiada walory obronne, leży wśród stawów na podmokłych terenach, jest otoczony fosą. Ozdobą elewacji od strony dziedzińca są krużganki.

Stąd, omijając Jastrzębie Zdrój, można połączyć się ze szlakiem rowerowym R-4 we wsi Bzie Zameckie. Przez Kończyce Małe przebiegają szlaki rowerowe, które łączą się z przejściem granicznym w Marklowicach oraz z Cieszynem, Ruptawą, Kaczycami, Zebrzydowicami, Jastrzębiem Zdrojem, Ustroniem i Kończycami Wielkimi.

Jadąc trzy kilometry na południe przez wzgórze widokowe, skąd roztacza się piękna panorama na Czantorię i góry Beskidu Śląskiego, można dojechać do Kończyc Wielkich, gdzie na skraju wsi znajduje się pałac barokowo-klasycystyczny wraz z kaplicą zbudowany w XVII w. Budynek oraz cała wieś były własnością rodu Wilczków, natomiast od XIX w. hrabiów Larisch von Mönnich. Ostatnią właścicielką pałacu była hrabina Gabriela von Thun und Hohenstein. Jednak po II wojnie światowej komunistyczne władze odebrały jej pałac i stworzyły w nim dom dziecka. Obecnie pałac jest do kupienia wraz z przylegającym do niego parkiem. Spod jego bramy można zobaczyć największy na Śląsku Cieszyńskim XVIII-wieczny drewniany kościół św. Michała Archanioła z interesującym wnętrzem. Dodatkowo bardzo sympatyczny proboszcz chętnie pokazuje turystom atrakcyjny zabytek. We wsi rośnie też 750-letni dąb szypułkowy, który uznawany jest za najstarszy dąb na Śląsku. Jest to bardzo interesująca i zadbana okolica, przez którą przebiega również szlak architektury drewnianej.

Na 27-mym kilometrze podstawowej trasy, po przejechaniu na wprost drogi Zebrzydowice - Wodzisław mija się wąski mostek, a następnie otwartą przestrzenią należy wspiąć się ostro pod górę w stronę cmentarza i kościoła pw. Matki Boskiej Różańcowej. Za jego ogrodzeniem skręca się w lewo i dociera do ruchliwej ulicy Armii Krajowej. Przecina się ją na wprost i znów trzeba się wspiąć pod górkę ulicą Kasztanową do ulicy 1 Maja, która prowadzi do parku Zdrojowego. Tuż przed parkiem, koło piekarni Maxim szlak rowerowy skręca w lewo i zaraz potem się gubi. Jerzy Pawleta proponuje dalej pojechać napotkanym wcześniej szlakiem niebieskim. Trasa biegnie pod prąd, gdyż wjeżdża się w drogę jednokierunkową, ale prowadzi do parku, gdzie można odpocząć, kończąc po około 30 kilometrach pierwszy etap trasy Chałupki - Pszczyna. Najlepszym do tego miejscem jest wybudowany w 1862 roku w systemie szkieletowym, w stylu szwajcarskim, Dom Zdrojowy, który znajduje się na końcu ulicy Mikołaja Witczaka.

Przydatne adresy stron internetowych:
http://www.euroregion.olza.pl/ - Euroregion Śląsk Cieszyński
http://www.gorzyce.pl/
http://www.wodzislaw.upow.gov.pl/
http://www.jastrzebie.pl/
http://www.zamek.olzanet.pl/ - Gościniec Zamkowy w Kończycach Małych (i okolica)
http://konczycemale.w.interia.pl/zamek/ - zamek w Kończycach Małych