Za miesiąc Polska będzie w strefie Schengen - jakie będą tego skutki dla obywateli?

Od 21 grudnia tego roku nie będzie już kontroli na przejściach granicznych z Niemcami, Słowacją, Czechami i Litwą. Straż graniczna będzie nadal sprawdzać podróżnych tylko na lotniskach. Cudzoziemcy spoza Unii będą musieli więcej zapłacić za wizy i będą też dokładniej kontrolowani.

Wraz z Polską do Strefy Schengen przystąpi jeszcze osiem nowych państw członkowskich UE, czyli: Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowenia, Słowacja i Węgry. Niektóre warunki układu przyjęła już Szwajcaria. Jednak decyzje o włączeniu Szwajcarii do układu z Schengen powinny zapaść do końca przyszłego roku. Obywatele Unii mogą podróżować do tego państwa na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego.

Wizę na przyjazd do Polski może otrzymać cudzoziemiec, który spełnia warunki, które określa ustawa o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006 r. nr 234, poz. 1694 z późn. zm.). Wysokość opłaty za wydanie wizy po przystąpieniu Polski do układu z Schengen nie została jeszcze ustalona. Jednak zgodnie z obowiązującymi przepisami unijnymi wysokość opłat ustalają państwa Schengen w ustawodawstwie wewnętrznym. W Polsce wysokość opłat konsularnych, w tym też za czynności wizowe, określane są rozporządzeniem ministra spraw zagranicznych. MSZ poinformował, że projekt zmiany obowiązującego rozporządzenia, który ustala opłaty za wizy krajowe, jest przygotowywany. Obowiązujące przepisy nie przewidują ograniczenia ilości wydawanych wiz.

Granicę z państwem Unii Europejskiej, które jest też w systemie Schengen, będzie można przekroczyć w dowolnym miejscu. Od 21 grudnia będzie można dostać się do sąsiedniego państwa idąc lasem, w górach, ale też przepływając Odrę kajakiem, czy łódką. Nie będzie już obowiązku skierowania się do miejsca, gdzie obecnie odbywają się kontrole graniczne. Polacy, którzy przekroczą granicę muszą posiadać przy sobie paszport lub dowód osobisty. Ma to umożliwić zidentyfikowanie danej osoby podczas kontroli przez policję danego państwa.

Zasady zatrudniania cudzoziemców w Polsce pozostaną takie same. Obcokrajowiec może wykonywać pracę na terytorium Polski na podstawie zezwolenia na pracę, które wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy. Z tego obowiązku zwolnieni są cudzoziemcy, którzy posiadają zezwolenie na osiedlenie się, status uchodźcy nadany w Polsce lub też korzystają z ochrony czasowej na terytorium Polski. Warunkiem wydania cudzoziemcowi zezwolenia na pracę jest wcześniejsze uzyskanie przez pracodawcę przyrzeczenia wydania zezwolenia na pracę, a także uzyskanie przez cudzoziemca odpowiedniej wizy lub zezwolenia na zamieszkanie na czas określony.

Polska wraz Ukrainą jest organizatorem mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku. Jednak do tej pory jeszcze nie weszła w życie umowa pomiędzy Wspólnotą Europejską, a Ukrainą o ułatwieniach w wydawaniu wiz krótkoterminowych, która została podpisana podczas szczytu Unia Europejska - Ukraina w Helsinkach 27 października ubiegłego roku. Umowa ta nie została ratyfikowana przez stronę ukraińską. Przewiduje ona podwyższenie opłaty wizowej do 35 euro za wizy krótkoterminowe jednokrotne oraz wielokrotne, a także możliwość podwyższenia opłaty do 70 euro w sytuacjach wyjątkowych.

Obecnie wizy dla obywateli Ukrainy wydawane są bezpłatnie. Obywatele Ukrainy muszą przedstawić dokumenty potwierdzające cel podróży, ale nie są zobowiązani do posiadania zaproszeń ani innych dodatkowych dokumentów. Zgodnie z wymogami układu Schengen obywatele Ukrainy będą musieli okazać ubezpieczenie medyczne ważne na obszarze państw członkowskich Schengen, w wysokości 30 tys. euro. Decyzja o wydawaniu wiz będzie trwała dłużej niż obecnie, bo do 10 dni. Teraz polskie placówki konsularne rozpatrują wnioski wizowe w ciągu pięciu dni roboczych, a w szczególnych wypadkach nawet w ciągu dwóch dni.

W związku ze wstąpieniem Polski do Schengen opłata za rozpatrzenie wniosku wizowego dla obywateli Białorusi wzrośnie z 5 do 60 euro. Opłata 60 euro za wizy dla Białorusinów nie została ustalona przez Polskę, lecz wynika z Decyzji Rady UE i obowiązuje wszystkie państwa, które wydają wizy jednolite, czyli wizy Schengen.

W przypadku podróży pociągiem z jednego państwa Unii do drugiego, które są objęte układem Schengen, nie będzie na granicy kontroli dokumentów, jednak straż graniczna jednego lub drugiego państwa może w pociągach legitymować podróżnych. Jednak będzie to związane z innymi obowiązkami związanymi z bezpieczeństwem publicznym, a nie z kontrolą na granicy. Dlatego też paszport lub dowód osobisty trzeba mieć przy sobie.

W dniu wejścia Polski do układu z Schengen nie będą otwarte żadne nowe przejścia graniczne. Jednak Jacek Sońta, naczelnik Wydziału Komunikacji Społecznej w Komendzie Głównej Straży Granicznej przyznał - Prowadzone są jednak prace, które w przyszłości doprowadzą do uruchomienia nowych przejść granicznych na granicy zewnętrznej Polski, to znaczy z Ukrainą i Białorusią.

Stare dowody osobiste obowiązują tylko do końca tego roku. Od stycznia 2008 roku osoby, które nie posiadają nowego dowodu będą musiały za granicą mieć przy sobie paszport.

Wielka Brytania oraz Irlandia nie przyjęły w pełnym zakresie wymogów Schengen. Dlatego też podczas przekraczania granic z tymi państwami nadal trzeba będzie okazać ważny dowód osobisty lub paszport.

Od 21 grudnia straż graniczna będzie funkcjonować na granicy zachodniej oraz południowej w postaci centrum współpracy policyjnej, powołanej w celu wymiany informacji. Władysław Stasiak, były minister spraw wewnętrznych i administracji wyjaśnia - Straż zadba o bezpieczeństwo, zwalczanie przemytu i nielegalnej emigracji.

Policjant lub strażnik będzie mógł wypisać mandat, a nawet zawrócić do Polski lub innego kraju pochodzenia osobę, która nie ma ważnej wizy.

Karta Polaka powstała w celu ułatwienia podróżowania Polakom ze wschodu. Posiadacz Karty Polaka będzie mógł ubiegać się o zwolnienie z opłaty za wydanie wizy pobytowej długoterminowej, która uprawnia do wielokrotnego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub refundację tej opłaty. Karta Polaka ważna jest przez 10 lat od daty jej przyznania. Posiadacz Karty Polaka może w Polsce między innymi prowadzić działalność gospodarczą lub podejmować studia. Nie musi starać się o pozwolenie na pracę w Polsce, ma też ulgę na przejazdy kolejowe oraz darmowe wejścia do muzeów. Karta wydawana jest tylko osobom, które nie posiadają obywatelstwa polskiego lub zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski. Może zostać przyznana osobie, która zadeklarowała przynależność do narodu polskiego oraz spełnia kilka warunków. Jednym z nich jest pokazanie swojego związku z polskością przez podstawową znajomość języka polskiego i wiedzę o polskiej tradycji oraz zwyczajach. Osoba, która stara się o Kartę Polska musi wykazać też, że ma polskie pochodzenie. W tym celu musi udowodnić, że przynajmniej jedno z rodziców lub dziadków albo też dwoje pradziadków było narodowości polskiej lub posiadało obywatelstwo polskie. Można też przedstawić zaświadczenie organizacji polskiej lub polonijne, które potwierdzi aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka oraz kultury polskiej lub też polskiej mniejszości narodowej przez okres przynajmniej ostatnich trzech lat.

Wiza Schengen uprawnia do przekroczenia granicy oraz do podróżowania i przebywania we wszystkich krajach, które przystąpiły do tej strefy. Wiza narodowa daje prawo tylko do przebywania na terenie państwa, które tej wizy udzieliło.

Polska granica wschodnia stanie się już wkrótce granicą zewnętrzną Unii Europejskiej. Jacek Sońta podkreśla - Jednym z warunków przystąpienia Polski do strefy Schengen było uszczelnienie granicy zewnętrznej Unii Europejskiej. Licznie przeprowadzone kontrole potwierdziły, że Polska spełnia standardy krajów należących do grupy Schengen.

Układ z Schengen jest umową o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych przejściach granicznych. Została podpisana 14 czerwca 1985 roku przez Francję, Niemcy, Belgię, Holandię i Luksemburg. W sumie przystąpiło do niego już 15 państw.