Drogie lasty pod koniec sezonu

Ceny lastów na finiszu sezonów utrzymują się na wysokim poziomie - wynika z analizy, przygotowanej przez Instytut Badania Rynku Turystycznego Traveldata.

Zestawienie obejmuje czterdzieste piąte w tym roku turystycznym ogółem i jednocześnie piąte dla pierwszego tygodnia października i ostatnie dla sezonu lato 2019 porównanie cen dla wylotów w wysokim sezonie letnim 2019 zebranych 26 września 2019 z cenami dla tego samego okresu zebranymi 19 września 2019, a w porównaniach cen rok do roku z cenami zebranymi 27 września 2018. Występują w nim już ceny bardzo późnego okresu last minute (przeciętne wyprzedzenie wobec terminu wyjazdu około 5 dni) i równocześnie końca sezonu letniego na wielu kierunkach wyjazdów turystycznych. W rezultacie charakteryzują się one relatywnie bardzo częstymi, znacznymi i nietypowymi zmianami, a także wybitnie zmniejszoną na niektórych kierunkach liczbą hoteli. W tych warunkach przedstawiane porównania mogą w niektórych aspektach być istotnie mniej adekwatne niż zwykle.

W minionym tygodniu, dla wycieczek z wylotami pomiędzy 30 września i 6 października, średnia cena wzrosła o 21 złotych. Największa zwyżka cen wystąpiła w Turcji Egejskiej - o średnio 394 złote, a nieco mniejsze miały miejsce na Malcie i Lanzarote (na których przed tygodniem odnotowano bardzo znaczne spadki cen) - o 343 i 305 złotych.

Największe spadki średnich cen w ostatnim tygodniu odnotowano na Majorce - o 325 złotych, a mniejsze na greckich wyspach o nieco krótszym sezonie turystycznym, czyli Zakynthos i Korfu - o średnio 206 i 143 złote. W takim samym okresie przed rokiem i dwoma laty bieżące ceny wycieczek ogółem spadały o odpowiednio 66 i 59 złotych.

W minionym tygodniu, dla wyjazdów w pierwszym tygodniu października tym razem zdecydowanie najmocniej wzrosły dość łagodnie rosnące wcześniej średnie ceny wycieczek do Turcji - o 245 złotych (poprzednio o 60 złotych), a w znacznie już mniejszym stopniu na Wyspy Kanaryjskie - o 90 złotych (poprzednio o 144 złote). Dość istotne spadki średnich cen wystąpiły natomiast na kierunkach egipskich i greckich - o 60 i 79 złotych (przed tygodniem ceny te rosły odpowiednio o 49 i 199 złotych).

Badanie średniej ceny imprez wobec cen sprzed roku dla wylotów w pierwszym tygodniu października 2019 pokazuje, że obecna średnia cena jest wyższa wobec średniej ceny dla poprzedniego sezonu o 391 złotych (w poprzednich tygodniach roczne wzrosty wyniosły 280, 300, 184 i 152 złote). Największy wzrost cen wycieczek tym razem odnotowano w Portugalii - o 889 złotych, a również bardzo wysokie ich zwyżki na wyspach Kos i Gran Canarii - o średnio 856 i 735 złotych. W adekwatnym okresie poprzedniego sezonu odnotowano spadek cen w ujęciu rocznym o 98 złotych.

Po dziesięciu z rzędu tygodniach korzystnych dla organizatorów, późniejszych kolejnych sześciu niekorzystnych, kolejnym korzystnym i ostatnim niekorzystnym, czynniki o charakterze kosztotwórczym tym razem ponownie zadziałały w kierunku zmniejszania marż ze sprzedaży wycieczek, ale w znacznie większym stopniu niż przed tygodniem. Cena paliwa lotniczego (ponoszona według cen z okresu przed wylotem lub wcześniejszych z uwzględnieniem ewentualnego zabezpieczenia) pozostawała wprawdzie w minionym tygodniu nadal niższa, ale (zapewne jedynie przejściowo) już tylko w bardzo niewielkim stopniu niż miało to miejsce w poprzednim sezonie. W minionym tygodniu jej spadek osiągnął jedynie 1,4 procent, a cena wyniosła 2,82 wobec 2,86 zł/litr przed rokiem.

Tak ograniczony co do skali korzystny wpływ cen paliwa został z bardzo dużym naddatkiem zniwelowany przez zniżkę kursu złotego, który dla rozliczeń turystycznych był tym razem słabszy wobec okresu sprzed roku o około 4,6 procent. Wiązało się to ze znacznym spadkiem kursu euro wobec dolara, który w ten sposób znacząco zdrożał i nieco przekroczył barierę 4 złotych. Łączny wpływ obu tych czynników stał się w znaczącym stopniu niekorzystny dla organizatorów i wyniósł około +70/+80 złotych. Stworzyło to (lub w niedalekiej przyszłości stworzy) najbardziej niekorzystną (ale prawdopodobnie przejściową) pod tym względem sytuację dla organizatorów od 21 tygodni. Wpływ tego czynnika przybrał wartości niekorzystne dla organizatorów turystyki do czego powinny się przyczynić ceny paliwa lotniczego bliższe cenom zeszłorocznym i prawdopodobnie jeszcze słabszy niż ostatnio złoty. Zdaniem analityków Instytutu Traveldata, rodzimej walucie może szkodzić niepokój wywoływany oczekiwaniem na decyzję TSUE w sprawie kredytów denominowanych w szwajcarskich frankach, która obecnie jest oczekiwana 3 października, a następnie rozliczne spekulacje o skutkach jakie ten wyrok będzie oznaczał dla krajowego systemu bankowego (chyba, że będzie on znacząco inny od oczekiwań rynku).

Należy pamiętać, że oddziaływania zmian cen paliwa i walut na ceny wycieczek w zależności od touroperatora są mniej lub więcej opóźnione (m.in. przez kontrakty zabezpieczające i politykę marż), a ich skutki należy traktować w uśrednionych kategoriach docelowych (asymptotycznych).





Wśród wiodących kierunków, podobnie jak dla wyjazdów w pierwszych tygodniach sierpnia i września, zwyżki średnich cen wycieczek nadal występują na zyskujących na popularności już od sezonu 2017 kierunkach o bardzo korzystnym stosunku jakości do ceny, czyli Turcji i Egiptu, na których średnie ceny wzrosły w skali rocznej o 372 i 248 złotych. W samej końcówce sezonu Turcja ponownie wyprzedziła Egipt i jest to rezultat wystąpienia umiarkowanych wzrostów cen na Tureckiej Riwierze w miejsce poprzednich spadków i przyspieszenia wzrostu cen w Turcji Egejskiej. Podobnie jak w sierpniu i wrześniu tak i w październiku pod względem wzrostów z wymienionymi kierunkami konkuruje Grecja, gdzie tym razem wzrosty były nawet znacznie większe niż na obu z nich i wyniosły średnio aż 598 złotych (poprzednio 363 złote).
Jak już wcześniej wielokrotnie zaznaczano, tak znaczne zwyżki cen wycieczek do Grecji z dużym prawdopodobieństwem mogą wynikać z racjonalnych ograniczeń programowych na tym kierunku przez duże biura (zwłaszcza Grecos i Rainbow) oraz wypadnięciu z rynku ponad 40-tysiecznej podaży biur Net Holiday i 7islands. W rezultacie pomimo słabszej niż przed rokiem sprzedaży na tym kierunku, zmiany cen wycieczek są dla organizatorów co najmniej podobnie korzystne jak w znacznie lepiej sprzedających się Turcji i Egipcie.

Relatywnie duży roczny wzrost cen odnotowały w minionym tygodniu Wyspy Kanaryjskie, które były droższe w porównaniach rocznych o rekordowe w tym sezonie 340 złotych (poprzednio o 212 złotych). Na obecną roczną skalę wzrostu cen istotny wpływ ma jednak stosunkowo niska baza porównawcza sprzed roku, gdyż o tej samej porze przed rokiem ceny notowały tam spadek cen o średnio 324 złote. Należy jednak kolejny raz zaznaczyć, że w całym okresie wiosny i lata tego sezonu ceny wycieczek na Wyspy Kanaryjskie sprzedawanych w okresie last minute były dla organizatorów jeszcze bardziej korzystne, a roczne wzrosty w tym okresie sprzedaży wynosiły przeważnie kilkaset złotych.

Na mniej masowych kierunkach największe zwyżki cen w ujęciu rocznym ponownie odnotowano w Portugalii (mała liczba hoteli) na Cyprze i w Maroku - o średnio 889, 674 i 639 złotych, zdecydowanie mniejsze w Tunezji (Dżerba) - o średnio 29 złotych, a na Majorce i Malcie odnotowano bardzo wyraźny spadek średnich cen wyjazdów (jednakże na tej ostatniej na bazie tylko 2 dostępnych porównywalnych hoteli), czyli o 376 i 410 złotych.

Z perspektywy dwóch sezonów liczonych łącznie (czyli wobec sezonu 2017 dla wylotów w pierwszym tygodniu października), zdecydowanie najbardziej zwyżkowały średnie ceny wycieczek do Turcji i Egiptu - o 740 i 592 złote. W niewiele mniejszej, ale też w bardzo istotnej skali drożały w tym ujęciu wycieczki do Grecji - o średnio 440 złotych. Tylko nieznacznie wyższe niż przed dwoma laty były ceny wyjazdów na Wyspy Kanaryjskie- o średnio 16 złotych, co wynika z bardzo dużych spadków cen na tym kierunku przed rokiem, o czym była już mowa wyżej.

W porównaniach średnich cen wycieczek wśród dużych i średnich organizatorów październikowe ceny te w najmniejszym stopniu wzrosły w biurach Rainbow i Coral Travel - po około 150 złotych. Średnie ceny w biurze Sun & Fun, które w kilku ostatnich zestawieniach wyróżniały się ich najmniejszym wzrostem, tym razem zwyżkowały o ponad 220 złotych. Pozostali organizatorzy proponowali wyższe średnie ceny niż w tym samym okresie poprzedniego sezonu w granicach od około 370 złotych (biuro Grecos) do nawet ponad 1200 złotych.

W tym, co dla turystów ma większe znaczenie, a zatem w liczbie najatrakcyjniejszych poziomów bieżących cen wycieczek, czyli na pierwszym lub drugim miejscu na 22 kierunkach (już bez Albanii i Bułgarii) i w trzech kategoriach hoteli, to tym razem na pozycji lidera znalazło się biuro Itaka z liczbą 24 ofert (poprzednio 32, przed rokiem 24, a przed dwoma laty 27 oferty), które wyprzedziło biura Rainbow z liczbą 23 ofert (poprzednio 17, przed rokiem 19, a przed dwoma laty 7 ofert) oraz TUI Poland z liczbą 19 ofert (poprzednio 26, przed rokiem 27, a przed dwoma laty 15 ofert). Przewagę w zakresie hoteli trzygwiazdkowych posiadały biura Itaka i Rainbow, czterogwiazdkowych Itaka, a pięciogwiazdkowych TUI Poland.

Najwięcej atrakcyjnych cenowo ofert na kierunkach egipskich proponowały biura Coral Travel - 6 ofert oraz Sun & Fun i Rainbow - po 4 oferty, na kierunkach greckich tym razem przodowało, podobnie jak w wielu wcześniejszych zestawieniach z wyjątkiem poprzedniego, biuro Grecos - 10 ofert przed biurem Itaka - 9 ofert i biurami Rainbow i TUI Poland - po 5 ofert, na kierunkach kanaryjskich biura TUI Poland i Rainbow - 8 i 7 ofert, a na tureckich biura Rainbow - 4 oferty oraz Coral Travel i TUI Poland - po 3 oferty. W Tunezji najwięcej atrakcyjnych ofert miały Itaka i TUI Poland - po 4 oferty przed biurem Coral Travel - 3 oferty, natomiast do Bułgarii ofert biur podróży już nie było. W porównaniu z okresem sprzed roku Itaka wzmocniła swoją pozycję w Grecji i w Tunezji, TUI Poland na Wyspach Kanaryjskich i również w Tunezji, Rainbow w Egipcie, Grecji, Turcji i na Wyspach Kanaryjskich, zaś Coral Travel w Egipcie, Grecji, Tunezji i w Turcji.

W ostatnich czterech zestawieniach ze względu na zakończenie oferowania niektórych kierunków, albo przez wszystkich organizatorów (Albania i Bułgaria), albo niektórych kierunków przez część z nich, co skutkuje zmniejszeniem adekwatności ogólnych porównań przekrojowych, analitycy postanowili przedstawić oddzielne zestawienia jedynie dla najważniejszych kierunków wyjazdów wypoczynkowych Polaków. W takim ujęciu przedstawiono już zestawienia dla Grecji, Turcji, Hiszpanii i Egiptu, czyli czterech z pięciu wybijających się kierunków oprócz Bułgarii, która w październiku nie jest już przez organizatorów oferowana.

W tej sytuacji w ostatnim zestawieniu dotyczącym lata 2019 ponownie przedstawiono zestawienie dla kierunków greckich, które nie tylko są najważniejszym celem wyjazdów polskich turystów, ale w październiku są jeszcze dostępne w ofertach stosunkowo dużej liczby organizatorów.

Należy też zaznaczyć, że w obecnej sytuacji bardzo późnego okresu last minute, gdy biura mają oferty już nie na wszystkich kierunkach greckich dość duży wpływ na ich pozycję wpływają indywidualne relatywnie bardzo dobre lub bardzo słabe oferty na niektórych pojedynczych kierunkach. Bardzo duże odchylenia od referencyjnej średniej dla wiodących organizatorów mają swoje ważne źródło w bardzo drogich ofertach innych organizatorów, które w nieco nienaturalnej skali istotnie zawyżają tę średnią.
Liderem obecnego "greckiego" zestawienia jest biuro Coral Travel, ale swoją pozycję zawdzięcza atrakcyjnym ofertom na jedynie dwóch z głównych kierunków greckich, a mianowicie Krecie i Rodos, a na pozostałych nie jest już obecne. Bardziej reprezentatywne są porównania dla biura Itaka obecnego na wszystkich 6 głównych kierunkach oraz dla biur Grecos i Rainbow obecnych w końcówce sezonu na odpowiednio 5 i 4 z tych kierunków.





Dla porównania przedstawiono też tabelę sprzed roku, w której pozycję lidera zajmowało oferujące wówczas niskie ceny biuro Prima Holiday (nie na wszystkich kierunkach), a biuro Grecos plasowało się na pozycji wicelidera.

Dla większej porównywalności obecnej tabeli z tabelą z sezonu 2018 pominięto zajmujące wówczas pierwszą pozycję biuro 7islands, które w obecnym sezonie wycieczek do Grecji nie oferuje.





Warto zauważyć, że w porównaniu z sezonem ubiegłym w końcówce tego sezonu zarówno Grecos, jak i w szczególności zajmujący obecnie drugą pozycję Rainbow oferują relatywnie niższe ceny od przekrojowej greckiej średniej, czyli w pierwszym przypadku większe ujemne odchylenie niż w sezonie poprzednim, a w drugim ujemne odchylenie zamiast dodatniego. Dla odmiany relatywne ceny w biurze Itaka są nieco wyższe (mniejsze odchylenie ujemne).

Należy przy tym pamiętać, że sama baza do odchyleń, czyli przekrojowa średnia jest w wartościach bezwzględnych znacznie wyższa (o prawie 600 złotych) niż w adekwatnym tygodniu roku ubiegłego.

Należy też pamiętać, że położenie w zakresie względnej atrakcyjności cenowej z reguły przekłada się na kierunki zmian udziałów danych organizatorów w turystycznym rynku. Wysokie pozycje utrwalają wiodące pozycje organizatorów w branży, a niskie często przekładają się na oddawanie przez nich rynkowych udziałów bardziej atrakcyjnym konkurentom.