Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok, który może utrudnić pracę touroperatorom

W dniu 19.12.2018 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok dotyczący opodatkowania zaliczek w turystyce przez biura podróży (sprawa C-422/17, szef Krajowej Administracji Skarbowej przeciwko Skarpa Travel sp. z o.o. w Krakowie). Wniosek o wydanie orzeczenia w tej sprawie w trybie prejudycjalnym złożył w lipcu ubiegłego roku Naczelny Sąd Administracyjny.

Można było spodziewać się wyroku tej treści, gdyż sędziowie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w większości przypadków podzielają opinię Rzecznika Generalnego, a ten już we wrześniu wypowiedział się w duchu niekorzystnym dla branży, przychylając się do zdania, że obowiązek podatkowy z tytułu zaliczki powstaje w chwili jej otrzymania - zauważa prezes Polskiej Izby Turystyki Paweł Niewiadomski, który uczestniczył w rozprawie 7 czerwca br. w Luksemburgu.

Zdaniem Polskiej Izby Turystyki, wyrok Trybunału zdecydowanie nie służy interesom branży turystycznej i wskazuje na przyjęcie kierunku niekorzystnego dla polskich przedsiębiorców. Jego realizacja w praktyce będzie wymagać dostosowania przepisów bądź opublikowania przez Ministerstwo Finansów wiążących objaśnień dotyczących VAT marży w celu ustalenia jasnych zasad określania marży prognozowanej, co wymaga głębokiej analizy. Polska Izba Turystyki, która w sprawie VAT marży od lat występuje w obronie interesów branży, chętnie włączy się w prace nad znalezieniem rozwiązania, które mimo nieprzychylnego wyroku TSUE, pozwoli przyjąć wykładnię jak najbardziej korzystną dla przedsiębiorców. Liczymy na to, że dzięki współpracy z Ministerstwem uda się wypracować stanowisko uwzględniające interesy polskiej branży turystycznej.

Chodzi o spór co do momentu opodatkowania zaliczek uzyskiwanych od klientów według szczególnej procedury VAT marża, przewidzianej dla usług turystyki. Zdaniem polskiego fiskusa, podatnik zobowiązany jest rozliczyć podatek już w momencie otrzymania zaliczki, na podstawie marży obliczonej w oparciu o prognozowane koszty świadczenia turystycznego. Odmienne stanowisko prezentowały biura podróży, w tym Skarpa Travel, wskazując, że w momencie otrzymania zaliczki od klienta nie są w stanie jednoznacznie określić wartości marży podlegającej opodatkowaniu. Dlatego otrzymana zaliczka powinna zostać podatkowo rozliczona dopiero po realizacji konkretnego świadczenia turystycznego, w ramach marży obliczonej na podstawie rzeczywistych danych dotyczących usługi. Wojewódzkie Sądy Administracyjne w kilku przypadkach, a także Naczelny Sąd Administracyjny w jednym, przyznawały rację biurom podróży. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyznał także rację Polskiej Izbie Turystyki w wyroku z dnia 12.05.2016r., sygn. III SA/Wa 1767/15, gdzie zaznaczono, iż aprobata dla koncepcji prognozowanych kosztów i marży w istocie doprowadziłaby doniedopuszczalnej modyfikacji ustawowych zasad ustalania podstawy opodatkowania poprzez przyjęcie, że jest to marża skalkulowana, oszacowana, nie zaś uwzględniająca faktycznie poniesione wydatki. To z kolei narusza zdaniem Sądu zasadę określoną w art. 217 Konstytucji RP.

W przypadku Skarpa Travel, WSA w Krakowie przyznał rację krakowskiej firmie, NSA powziął jednak niedające się usunąć wątpliwości w tej kwestii. Sąd wskazał bowiem, że wprawdzie NSA w wyroku z 19 grudnia 2016 r. (I FSK 510/15) zaaprobował stanowisko prezentowane przez biuro turystyczne, jednak wszystkie wątpliwości związane z tym problemem nie zostały jeszcze wyjaśnione. Trybunał Sprawiedliwości UE natomiast nie zajmował się dotychczas wskazanym zagadnieniem.

W dniu 16 lutego 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego o obowiązek rozliczania przez biura podróży VAT od zaliczek otrzymywanych od klientów na poczet przyszłych usług turystycznych. Pytania brzmiały: Czy przepisy Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować tak, że obowiązek podatkowy z tytułu zaliczek otrzymanych przez podatnika świadczącego usługi turystyki, opodatkowane w procedurze szczególnej przewidzianej dla biur podróży w art. 306-310 Dyrektywy 2006/112/WE powstaje w momencie określonym w art. 65 Dyrektywy? I dalej: W przypadku odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, czy art. 65 Dyrektywy należy interpretować tak, że dla celów opodatkowania zaliczkę otrzymaną przez podatnika świadczącego usługi turystyki, opodatkowane w procedurze szczególnej przewidzianej dla biur podróży w art. 306-310 Dyrektywy, pomniejsza się o koszty, o których mowa w art. 308, faktycznie poniesione przez podatnika do momentu otrzymania zaliczki?
Rzecznik generalny TSUE, Michal Bobek, w wydanej 5 września opinii uznał, że obowiązek podatkowy z tytułu zaliczki powstaje w chwili jej otrzymania, oraz że VAT należy obliczać w odniesieniu do marży ustalonej jako różnica między kwotą otrzymanej zaliczki a odnośnym odsetkiem całkowitych przewidywanych kosztów. Jego zdaniem, biuro podróży powinno móc oszacować wartość marży z wysoką precyzją już w momencie poboru zaliczki. Według niego, przepisy VAT-marża nie odnoszą się do kwestii momentu powstania obowiązku podatkowego, można zatem w tym zakresie stosować reguły ogólne.

W swoim wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE podzielił stanowisko Rzecznika Generalnego, stwierdzając, co następuje:

1. Artykuły 65 i 306310 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca 2010 r., należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy biuro podróży, podlegające procedurze szczególnej przewidzianej w tych art. 306310, pobiera zaliczkę na poczet zapłaty za usługi turystyczne, które będzie świadczyć turyście, podatek od wartości dodanej (VAT) jest wymagalny, zgodnie z owym art. 65, w chwili otrzymania wspomnianej zaliczki, pod warunkiem że w chwili tej świadczone usługi turystyczne są precyzyjnie określone.
   
2. Artykuł 308 dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2010/45, należy interpretować w ten sposób, że marża biura podróży, a w konsekwencji podstawa opodatkowania, stanowi różnicę między całkowitą kwotą, z wyłączeniem podatku od wartości dodanej (VAT), do zapłaty przez turystę a faktycznymi kosztami poniesionymi przez biuro podróży na poprzednim etapie obrotu z tytułu dostaw towarów i usług świadczonych przez innych podatników, w przypadku gdy transakcje te służą bezpośredniej korzyści turysty. Jeżeli kwota zaliczki jest równa całkowitej cenie usługi turystycznej lub istotnej części tej ceny, a biuro podróży nie poniosło jeszcze żadnych faktycznych kosztów lub tylko ograniczoną część całkowitych kosztów tej konkretnej usługi, lub jeżeli faktyczne koszty konkretnej podróży poniesione przez biuro podróży nie mogą być ustalone w chwili wpłaty zaliczki, marża zysku może być ustalona na podstawie oszacowania faktycznych kosztów całkowitych, jakie biuro to ostatecznie poniesie. W celu dokonania takiego oszacowania biuro podróży powinno uwzględnić, w stosownych przypadkach, koszty dotychczas faktycznie poniesione w momencie wpłaty zaliczki. Dla celów obliczenia marży od całkowitej ceny podróży należy odjąć szacowane faktyczne koszty całkowite, a podstawa opodatkowania VAT podlegającego zapłacie w związku z wpłatą zaliczki jest obliczana poprzez pomnożenie kwoty tej zaliczki przez procent, jaki stanowi określona w ten sposób przewidywalna marża zysku w całkowitej cenie podróży.

Postanowienia wyroku będą musiały być wdrożone we wszystkich krajach Unii Europejskiej, co w połączeniu z brakiem możliwości stosowania marży globalnej doprowadzi do paraliżu przedsiębiorców stosujących procedurę VAT marża. Specjalna procedura opodatkowania imprez turystycznych, która miała uprościć rozliczenia nałoży na przedsiębiorców znaczne dodatkowe obowiązki - podkreśla Paweł Niewiadomski. Realizując wskazania TSUE także polski ustawodawca będzie musiał znowelizować przepisy dotyczące VAT marży - dodaje.

Dlatego Polska Izba Turystyki przedstawiana posiedzeniu Komisji Fiskalnej ECTAA w Brukseli projekt systemu opodatkowania usług turystyki w oparciu o tzw. marżę uśrednioną, który może zostać przekazany Komisji Europejskiej w ramach prac legislacyjnych nad zmianami w Dyrektywie VAT. Schemat ten zakłada maksymalne (w ramach istniejących ram instytucjonalnych) uproszczenie systemu opodatkowania usług turystyki w procedurze VAT marża. Zgodnie z propozycją Polskiej Izby Turystyki, marża uśredniona, podlegająca opodatkowaniu w każdym okresie rozliczeniowym roku podatkowego, co do zasady powinna być wyliczana jako wartość całkowita marży uzyskanej przez biuro podróży w poprzednim roku kalendarzowym, podzielona przez 12 miesięcy oraz pomniejszona o należny VAT.

Zdaniem PIT, ów uproszczony model rozliczeń podatkowych mógłby również rozwiązać rozstrzygany dziś przez Trybunał problem opodatkowania zaliczek w turystyce. W przypadku, gdy biuro podróży uzna, iż wartość marży uśrednionej ustalona przy użyciu ww. wzoru byłaby dla niego niereprezentatywna, powinno mieć ono możliwość przyjęcia za podstawę opodatkowania wartości uśrednionej marży wyliczonej szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z właściwym organem podatkowym.