ECK przypomina o prawach niepełnosprawnych pasażerów

Podróże osób z niepełnosprawnościami mogą wymagać dodatkowego planowania i uwzględnienia specjalnych potrzeb, ale w ostatnich latach wiele się zmieniło, aby ułatwić odkrywanie świata i zapewnić dostępność dla wszystkich podróżujących.

Europejskie Centrum Konsumenckie wspólnie z UOKiK wskazują na najważniejsze kwestie dotyczące podróżowania samolotem, koleją, autokarem oraz promem osób z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej.

Podróż lotnicza - prawa osób z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej

Kiedy należy zgłosić chęć skorzystania z pomocy?

• Potrzeba pomocy powinna być zgłoszona nie później niż 48 godzin przed lotem (np. za pomocą formularza lub telefonicznie). Samo wysłanie zgłoszenia najczęściej nie daje gwarancji przewozu, należy otrzymać potwierdzenie.

Czy linie lotnicze mogą odmówić przewozu w wyjątkowych sytuacjach? Jeżeli tak, czy pasażerowi przysługuje zwrot za bilet?

• Przewoźnik lotniczy może odmówić przyjęcia rezerwacji lub zabrania na pokład osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej:
  
  • w celu spełnienia mających zastosowanie wymogów bezpieczeństwa,
    
  • jeśli rozmiar samolotu lub jego drzwi czynią fizycznie niemożliwym wprowadzenie na pokład lub przewóz.
  
  
• Osoba z niepełnosprawnością lub osoba o ograniczonej sprawności ruchowej, której odmówiono wstępu na pokład ze względu na jej niepełnosprawność lub ograniczoną sprawność ruchową, a także osoba jej towarzysząca mają prawo do zwrotu kosztów lub zmiany planu podróży.

Na jaką pomoc mogą liczyć pasażerowie?

• W przenoszeniu bagażu,
  
• przy wejściu do samolotu i wyjściu z niego,
  
• na pokładzie oraz na lotniskach przed odlotem i po przylocie (np. odprawa biletowo-bagażowa oraz przejście przez kontrolę bezpieczeństwa),
  przy obsłudze naziemnej, jeżeli podróżujesz z psem przewodnikiem,
  
• personel pokładowy - pomoże znaleźć miejsce i umieścić bagaż podręczny w luku, jednak nie może podnosić ani przenosić pasażerów, nie pomaga pasażerom podczas posiłku, przyjmowania leków czy wizyty w toalecie.

Czy pasażerowi może towarzyszyć pies przewodnik?

• Przewóz psów przewodników jest dozwolony w kabinie samolotu - nieodpłatnie.
  
• Potrzebę podróży z psem przewodnikiem należy zgłosić najpóźniej 48 godzin przed odlotem.
  
• Podróż z psem przewodnikiem odbywa się bez dodatkowych kosztów. Pasażer ma obowiązek posiadać dokumenty potwierdzające m.in. wyszkolenie psa oraz inne wymagane zaświadczenia wymagane np. przez kraj docelowy.
  
• Psy przewodnicy o większych rozmiarach mogą podróżować, siedząc na podłodze, podczas gdy mniejsze mogą - na kolanach swoich właścicieli.
  
• Linie lotnicze mogą ograniczyć liczbę psów przewodników w jednym rejsie.

Osoba asystująca - jak podróżuje?

• Jeżeli osoba podróżuje w towarzystwie opiekuna przez całą podróż, pracownicy linii lotniczych powinni ułatwić opiekunowi udzielenie pomocy. Oprócz tego, w samolocie pracownicy linii lotniczych powinni w miarę możliwości zadbać o to, by opiekun siedział na miejscu obok osoby z nim podróżującej.

Jakie przepisy regulują podróż osób z niepełnosprawnością samolotem?

• Rozporządzenie (WE) nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą.
  
• W Polsce krajowym organem odpowiedzialnym za egzekwowanie przepisów jest Urząd Lotnictwa Cywilnego.

Podróż koleją - prawa osób z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej

Kiedy należy zgłosić chęć skorzystania z asysty?

• W celu skorzystania z asysty pasażer musi powiadomić przewoźnika kolejowego najpóźniej 24 godziny przed podrożą. W przypadku podróży z przesiadką wystarczy powiadomić jednego przewoźnika (zgłaszając przesiadkę).

Czy kolej może odmówić przewozu w wyjątkowych sytuacjach? Jeżeli tak, czy pasażerowi przysługuje zwrot za bilet?

• Przewoźnik nie może odmówić osobie z niepełnosprawnością lub osobie o ograniczonej możliwości poruszania się dokonania rezerwacji lub wystawienia biletu ani wymagać, aby osobie tej towarzyszyła inna osoba, chyba że jest to absolutnie konieczne w celu zapewnienia zgodności z przepisami dotyczącymi dostępu.

Na jaką pomoc mogą liczyć pasażerowie?

• Pomoc przy wsiadaniu i wysiadaniu oraz przesiadaniu się do kolejnego pociągu (na który masz bilet),
  
• pomoc w pociągu (również w dostępie do oferowanych w nim usług) oraz na stacji, przed podróżą i po podróży.
  
• W celu zapewnienia potrzebnej pomocy przewoźnik kolejowy lub kierownik stacji mogą poprosić o przyjazd do wyznaczonego miejsca na dworcu na maksymalnie godzinę przed planowym odjazdem lub zakończeniem odprawy pasażerów. Jeżeli pasażera nie poinformowano, w jakim czasie powinien się zjawić w wyznaczonym miejscu, musi się stawić na co najmniej 30 minut przed planowym odjazdem.

Czy pasażerowi może towarzyszyć pies przewodnik?

• Pasażerom z niepełnosprawnością może towarzyszyć pies asystujący zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego. Pasażer powinien posiadać odpowiednie certyfikaty potwierdzające status "psa przewodnika" oraz aktualne świadectwo szczepień. Szczegółową listę wymagań, należy sprawdzić na stronie przewoźnika.

Osoba asystująca - jak podróżuje?

• Osoby asystujące zgodnie z praktyką krajową mogą podróżować według specjalnej taryfy. Przewoźnik nie może wymagać, aby osobie z niepełnosprawnością towarzyszyła inna osoba, jest to jednak dopuszczalne w szczególnych sytuacjach. Osoba ta powinna wówczas podróżować nieodpłatnie.

Jakie przepisy regulują podróż osób z niepełnosprawnością koleją?

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782 z dnia 29 kwietnia 2021 r. dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym
  
• W Polsce krajowym organem odpowiedzialnym za egzekwowanie przepisów jest Urząd Transportu Kolejowego.

Podróż autokarem - prawa osób z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej

Kiedy należy zgłosić chęć skorzystania z asysty?

• Aby uzyskać pomoc, należy skontaktować się z przewoźnikiem autobusowym, punktem sprzedaży biletów lub organizatorem podróży co najmniej 36 godzin przed zaplanowaną podróżą.

Czy przewoźnik może odmówić przewozu w wyjątkowych sytuacjach? Jeżeli tak, czy pasażerowi przysługuje zwrot za bilet?

• Przewoźnik z zasady nie może odmówić. Istnieje jednak wyjątek - w przypadku, gdy konstrukcja pojazdu lub infrastruktura, w tym przystanki autobusowe i terminale, fizycznie uniemożliwiają wejście na pokład pojazdu, jego opuszczenie lub przewóz osoby z niepełnosprawnością w sposób bezpieczny. W takiej sytuacji przewoźnik ma obowiązek zwrócić koszt biletu lub zorganizować powrót na swój koszt.

Na jaką pomoc mogą liczyć pasażerowie?

• Prawo do bezpłatnej pomocy podczas dłuższej podróży, czyli takiej, której zaplanowana długość trasy wynosi co najmniej 250 km.
  
• Pomoc w wyznaczonych terminalach oraz przy wsiadaniu i wysiadaniu z autobusu lub autokaru.
  
• Przewoźnik lub kierownik terminalu mogą poprosić o stawienie się w wyznaczonym punkcie maksymalnie godzinę przed zaplanowanym odjazdem, aby zagwarantować odpowiednią pomoc.

Czy pasażerowi może towarzyszyć pies przewodnik?

• Pasażerom z niepełnosprawnością może towarzyszyć pies asystujący zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego. Psy muszą mieć więc założoną uprząż, a ich właściciele posiadać świadectwo szczepienia czworonoga oraz certyfikat potwierdzający status zwierzęcia. Ważne jest to, że pies przewodnik nie musi być w kagańcu ani prowadzony na smyczy.

Osoba asystująca - jak podróżuje?

• Przewoźnik musi pozwolić osobie asystującej podróżować z nieodpłatnie - jeżeli rozwiązuje to problemy bezpieczeństwa, które w przeciwnym wypadku uniemożliwiłyby podróżnemu z niepełnosprawnością skorzystanie z transportu.

Jakie przepisy regulują podróż osób z niepełnosprawnością autobusem lub autokarem?

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 181/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. dotyczące praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2006/2004.
  
• W Polsce krajowym organem odpowiedzialnym za egzekwowanie przepisów jest Główny Inspektorat Transportu Drogowego.

Rejs statkiem - prawa osób z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej

Kiedy należy zgłosić chęć skorzystania z asysty?

• Aby uzyskać pomoc najlepiej dostosowaną do potrzeb, należy skontaktować się z przewoźnikiem, punktem sprzedaży biletów lub organizatorem podróży co najmniej 48 godzin przed zaplanowanym rejsem.

Czy przewoźnik może odmówić przewozu w wyjątkowych sytuacjach? Jeżeli tak, czy pasażerowi przysługuje zwrot za bilet?

• Przewoźnik z zasady nie może odmówić. Istnieje jednak wyjątek - w przypadkach, gdy konstrukcja statku pasażerskiego lub infrastruktura portu i jego wyposażenie, w tym terminali portowych, uniemożliwia wejście na pokład. W takiej sytuacji podróżujący ma wybór pomiędzy zwrotem kosztów a zmianą trasy lub podróżą powrotną na koszt przewoźnika.

Na jaką pomoc mogą liczyć pasażerowie?

• Prawo do bezpłatnej pomocy przy wchodzeniu na pokład statku i schodzeniu z niego, podczas przesiadki, na pokładzie statku i w porcie.
  
• Statki posiadają wiele udogodnień dla pasażerów z ograniczeniami ruchu, w tym kabiny dostosowane dla osób poruszających się na wózku.
  
• O szczególnych potrzebach w zakresie zakwaterowania, miejsc siedzących, pomocy lub o potrzebie wniesienia na pokład sprzętu medycznego, należy powiadomić przewoźnika w momencie dokonywania rezerwacji lub kupowania biletu.

Czy pasażerowi może towarzyszyć pies przewodnik?

• W przypadku, gdy osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszy certyfikowany pies asystujący, pies ten jest kwaterowany razem z tą osobą, pod warunkiem że przewoźnik, biuro podróży lub organizator wyjazdów grupowych zostali powiadomieni zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi dotyczącymi przewozu psów asystujących na statkach pasażerskich.
  
• Psy muszą mieć więc założoną uprząż, a ich właściciele posiadać świadectwo szczepienia czworonoga oraz certyfikat potwierdzający status zwierzęcia. Ważne jest to, że pies przewodnik nie musi być w kagańcu ani prowadzony na smyczy.

Osoba asystująca - jak podróżuje?

• Przewoźnik może wymagać, aby w podróży osobie niepełnosprawnej towarzyszyła inna osoba, jeśli wymagają tego względy bezpieczeństwa, konstrukcja statku lub infrastruktura portu. W takim przypadku bilet dla opiekuna jest bezpłatny.

Jakie przepisy regulują podróż osób z niepełnosprawnością droga morską i śródlądową?

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1177/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. o prawach pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2006/2004.
  
• W Polsce krajowym organem odpowiedzialnym za egzekwowanie przepisów jest Urząd Żeglugi Śródlądowej.