Potrzeba determinacji, żeby skorzystać z praw pasażera

Prawa pasażerów w UE mają szeroki zakres, jednak pasażerowie wciąż muszą domagać się ich przestrzegania - stwierdzili kontrolerzy Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Z nowego sprawozdania wynika, że unijny system praw pasażerów jest bardzo rozbudowany, jednak pasażerowie muszą wykazać się dużą determinacją, aby z tych praw skorzystać.

Często nie są oni świadomi, jakie prawa im przysługują, a także nie mają dostępu do praktycznych informacji na temat tego, jak domagać się ich przestrzegania. Trybunał przedstawia szereg zaleceń w celu poprawy obecnego stanu rzeczy. Proponuje między innymi, aby w niektórych sytuacjach wypłata odszkodowania za opóźnienie była automatyczna, dzięki czemu pasażerowie nie musieliby występować o nie osobiście. Udziela także pasażerom dziesięciu wskazówek, dzięki którym można poprawić komfort swojej podróży.

Komisja Europejska ustanowiła zbiór podstawowych praw pasażerów wspólnych dla czterech rodzajów transportu publicznego: transportu lotniczego, kolejowego, wodnego i autobusowego. Prawa te przysługują we wszystkich środkach transportu, choć zarówno zakres ochrony, jak i szczegółowe przepisy różnią się w zależności od rozporządzenia.

Aby sprawdzić, czy prawa pasażerów są skutecznie chronione, kontrolerzy odbyli wizyty w Republice Czeskiej, Niemczech, Irlandii, Grecji, Hiszpanii, we Francji, Włoszech, w Niderlandach, Polsce i Finlandii, a także przeprowadzili dwie ankiety wśród pasażerów. Na tej podstawie stwierdzili, że szeroki zakres unijnych rozporządzeń czyni z nich jedyne tego typu ramy prawne na świecie. Wielu pasażerów nie jest jednak wystarczająco świadomych przysługujących im praw i często z tych praw nie korzysta, gdyż pojawiają się trudności z ich egzekwowaniem. Ponadto, choć podstawowe prawa mają zapewniać ochronę wszystkim pasażerom, zakres tej ochrony zależy już od wybranego środka transportu.

Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że Unia z zaangażowaniem działa na rzecz praw pasażerów. Aby jednak system przynosił pasażerom jak największe korzyści, musi być bardziej spójny, przyjazny dla użytkowników i skuteczny - powiedział George Pufan, członek Europejskiego Trybunału Obrachunkowego odpowiedzialny za to sprawozdanie.

Liczne przepisy zawarte w rozporządzeniach można interpretować na różne sposoby, a gwarantowana kwota odszkodowania traci wartość nabywczą, jako że nie przewidziano korygowania jej o wskaźnik inflacji. Zdaniem kontrolerów ograniczenia jurysdykcji krajowych organów wykonawczych i rozmaite wyjątki znacząco zawężają zakres praw przysługujących pasażerom.

Z raportu wynika, że pasażerowie wciąż niewiele wiedzą o swoich prawach, a przeprowadzone kampanie informacyjne mogły dostarczyć więcej praktycznych wskazówek na temat tego, jakie kroki należy podjąć w przypadku zakłócenia podróży. Obecny system wypłaty odszkodowań wiąże się ze znacznymi obciążeniami tak dla przewoźników, jak i pasażerów, a procedury nie są bynajmniej przejrzyste. Zdarza się, że pasażerów odbywających tę samą podróż traktuje się w różny sposób, a podejście do kwestii egzekwowania praw różni się w zależności od środka transportu i państwa członkowskiego.

Kontrolerzy stwierdzili, że prowadzone przez Komisję Europejską monitorowanie pozwoliło na doprecyzowanie regulacji. Jako że Komisja nie ma jednak uprawnień, by zagwarantować egzekwowanie praw pasażerów, nie są one spójnie stosowane.

Trybunał sformułował szereg zaleceń w celu poprawy obecnego stanu rzeczy. Należy zatem:

• zadbać o większą spójność, przejrzystość i skuteczność praw pasażerów w UE. Wskazane jest między innymi zobligowanie przewoźników, by w ciągu 48 godzin od zakłócenia podróży podawali informacje o jego przyczynach oraz by automatycznie wypłacali odszkodowania;
  
• poprawić stan wiedzy pasażerów na temat ich praw;
  
• wzmocnić pozycję krajowych organów wykonawczych i poszerzyć uprawnienia Komisji.