Klient równie dobrze chroniony przed upadkiem krajowego i zagranicznego organizatora?

Jedną ze zmian wprowadzonych przez ustawę o imprezach turystycznych było pozwolenie na sprzedaż wyjazdów wszystkim organizatorom turystyki mających siedzibę w jednym z krajów Unii Europejskiej. Przed wejściem w życie nowej regulacji, zagraniczni touroperatorzy musieli posiadać swoje przedstawicielstwo w Polsce.

Zatem co w sytuacji, gdy klient, za pośrednictwem agenta wykupi wycieczkę u touroperatora, z któregoś z krajów unijnych, a potem ten organizator zbankrutuje? Choć upadłości w branży turystycznej nie są, na szczęście, częstym zjawiskiem, warto zastanowić się co w takiej sytuacji. Klient musiałby ubiegać się o zwrot kosztów w innym kraju. Czy już na starcie, z uwagi m.in na możliwą barierę językową, czy koszty obsługi prawnej za granicą klient nie będzie miał problemów ze skorzystaniem z przysługującej mu ochrony prawnej? Zapytaliśmy o to ekspertów z branży turystycznej, oraz od prawa turystycznego.

Prezes Polskiej Izby Turystyki, Paweł Niewiadomski wskazuje, że celem wdrożenia unijnej dyrektywy było m.in. ujednolicenie przepisów w ramach całej Unii Europejskiej. Dzięki temu europejscy przedsiębiorcy turystyczni traktowani są tak samo, a każdy z organizatorów powinien mieć wystarczające zabezpieczenie finansowe na wypadek niewypłacalności, o czym mówi art. 7 ust. 3 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (Zabezpieczenie finansowe na wypadek niewypłacalności obejmuje podróżnych bez względu na ich miejsce zamieszkania, miejsce rozpoczęcia podróży lub miejsce sprzedaży imprezy turystycznej oraz bez względu na państwo, w którym siedzibę ma podmiot zapewniający ochronę na wypadek niewypłacalności). Z tej perspektywy nie ma znaczenia, czy polski turysta kupi wczasy od organizatora polskiego, niemieckiego czy portugalskiego. Zabezpieczenie chroni każdego turystę - klienta organizatora niezależnie od narodowości i kraju zamieszkania turysty. Podróżny ma więc pełną swobodę wyboru touroperatora, z którego usług skorzysta, rezerwując imprezę turystyczną. - przekonuje prezes PIT.

Podobnego zdania jest dr Piotr Cybula. Taka była wyraźna intencja unijnego legislatora. Oczywiście być może pojawią się pewne utrudnienia dla klientów o charakterze "organizacyjnym", ale co do zasady takie rozwiązanie jest zgodne z unijną dyrektywą i oddaje jej "ducha". Konsumenci mają też z tego tytułu pewne korzyści. Również polskim przedsiębiorcom łatwiej jest prowadzić działalność organizatora w innych państwach unijnych, ale oczywiście muszą liczyć się z większą konkurencją na terenie Polski. W niektórych przypadkach ochrona może być też na wyższym poziomie, np. w Niemczech ochroną objęte są także imprezy turystyczne nie obejmujące noclegu i trwające krócej niż 24 godziny, jeżeli cena imprezy turystycznej przekracza 500 euro. - uważa prawnik dodając, że już w 1998 roku, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenie, w którym stwierdził, że instytucja zabezpieczająca może mieć siedzibę w innym państwie unijnym. Zwrócił także uwagę na to, że wcześniejszy obowiązek tworzenia przedstawicielstw zagranicznych touroperatorów był wątpliwy, z punktu widzenia prawa europejskiego. W jednej ze spraw prowadzonych przez marszałkiem województwa udało mi się przekonać, że formalnie występujący przed wejściem w życie nowej ustawy, występujący w ustawie o usługach turystycznych, wymóg wpisu do rejestru dla organizatora turystyki jest sprzeczny z tzw. dyrektywą usługową już na gruncie tej ustawy - informuje Piotr Cybula.

Ministerstwo Sportu i Turystyki informuje, że dyrektywa nie tylko zaktualizowała i poszerzyła istniejące uregulowania prawne dotyczące turystyki, lecz zobowiązała także państwa członkowskie do maksymalnej harmonizacji w tym zakresie. Zgodnie z motywem 39 dyrektywy państwa członkowskie powinny zapewnić podróżnym nabywającym imprezę turystyczną pełną ochronę na wypadek niewypłacalności organizatora. Państwom członkowskim UE przyznano swobodę co do sposobu, w jaki ma zostać zorganizowana ochrona na wypadek niewypłacalności, państwa członkowskie powinny przy tym zapewnić skuteczność takiej ochrony. Ponadto zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 3 dyrektywy ochrona organizatora na wypadek niewypłacalności obejmuje podróżnych bez względu na ich miejsce zamieszkania, miejsce rozpoczęcia podróży lub miejsce sprzedaży imprezy turystycznej oraz bez względu na państwo członkowskie, w którym znajduje się podmiot zapewniający ochronę na wypadek niewypłacalności. MSiT podkreśla, że zmiany zmierzają do ujednolicenia, uproszczenia oraz przyspieszenia procedury dokonywania zwrotu wpłat lub poniesionych kosztów.

Marek Kamieński, członek zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Agentów Turystycznych wskazuje, że, niewiele branż posiada równie skuteczne zabezpieczenia klientów, na wypadek upadłości przedsiębiorców. Zwraca uwagę, że od pojawienia się Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, nie zdarzyło się, aby klienci upadłych organizatorów turystyki nie otrzymali pełnego zwrotu i przekonuje, że turyści, korzystający z usług legalnie działających touroperatorów są w pełni bezpieczni.

Paweł Niewiadomski zaznacza, że istnieje oczywiście ryzyko, że polski turysta, który wykupi wyjazd u zagranicznego organizatora, w przypadku jego niewypłacalności może napotkać pewne niedogodności, a nawet kłopoty (finansowe, językowe), nie stanowi to jednak problemu prawnego ani bariery uniemożliwiającej mu odzyskanie poniesionych już kosztów. W takiej sytuacji, jak informuje prezes PIT, może zwrócić się do Europejskiego Centrum Konsumenckiego, którego prawnicy w profesjonalny sposób udzielą mu wsparcia przy rozwiązywaniu problemów sprzedaży transgranicznej.

Na gruncie przepisów tak dyrektywy, jak i implementującej jej ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, został szczegółowo opisany mechanizm wymaganego od przedsiębiorcy turystycznego zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności, a także obowiązek informowania klienta, jeszcze przed zawarciem umowy, o podmiocie zapewniającym ochronę podróżnemu na wypadek niewypłacalności. W art. 7 ust. 3 ustawy powtórzono, za dyrektywą, że zabezpieczenie finansowe na wypadek niewypłacalności obejmuje podróżnych bez względu na ich miejsce zamieszkania, miejsce rozpoczęcia podróży lub miejsce sprzedaży imprezy turystycznej oraz bez względu na państwo, w którym siedzibę ma podmiot zapewniający ochronę na wypadek niewypłacalności.

Paweł Niewiadomski dodaje, że inaczej wygląda sytuacja, gdy klient kupuje imprezę u organizatora spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego, o czym mówi przepis art. 32 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych. Zgodnie z jego brzmieniem, podróżny musi mieć zabezpieczenie finansowe na wypadek niewypłacalności. Jeśli więc organizatorem jest przedsiębiorca spoza EOG, to obowiązek ten spada na jego polskiego agenta turystycznego, chyba że wykaże on, iż organizator spoza EOG, którego obsługuje, spełnia ustawowe warunki w zakresie zabezpieczenia finansowego.

Zdaniem prawnika nie ma podstaw do obaw, jeśli chodzi o skuteczność ochrony turystów, w przypadku upadłości organizatora wyjazdów.Z pewnością Komisja Europejska będzie sprawdzała, czy w tym zakresie pojawiają się jakieś poważniejsze problemy. Unia Europejska będzie wymagała, aby i w takich przypadkach ochrona była zapewniona w sposób efektywny i będzie to brane pod uwagę przy interpretacji przepisów dyrektywy i przepisów ją wdrażających - uważa Piotr Cybula.

Przedstawiciele MSiT podkreślają, że aktualne przepisy pozostawiają podróżnemu pełną swobodę w podejmowaniu decyzji o wyborze organizatora imprezy turystycznej (z siedzibą w RP lub w którymś z Państw Członkowskich UE), gwarantując mu jednocześnie prawo do uzyskania informacji na temat podmiotu zapewniającego ochronę na wypadek niewypłacalności, jeszcze przed zwarciem umowy. Do podróżnego natomiast należy wybór tego organizatora, który zapewnia przy świadczonej przez siebie usłudze, optymalny dla klienta poziom zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności.