Problemy pracodawców z branży turystycznej tematem konferencji

Czy ludzie kończący edukację są dobrze przygotowani do pracy w branży turystycznej? Co zrobić, aby lepiej przystosować kształcenie do potrzeb praktyki? Między innymi nad tymi tematami zastanawiali się uczestnicy konferencji "Rynek turystyczny - współpraca - edukacja" zorganizowanej przez Krakowską Izbę Turystyki, we współpracy z Instytutem turystyki i Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego.

Konferencja została zrealizowana przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego w ramach konkursu ofert z turystyki pn. "Małopolska Gościnna".

Prof. Tadeusz Burzyński z Instytutu Turystyki przedstawił Radę ds. Kompetencji Sektora Turystyki. Za jej cele przedstawił wskazywanie luk kompetencyjnych u osób wchodzących na turystyczny rynek pracy, wytyczanie kierunków szkolenia, określanie przyszłych potrzeb kształcenia, określanie ram kwalifikacji, a także kierunków współpracy szkół i uczelni z branżą turystyczną. Zauważył, że jeśli chodzi o pracodawców w turystyce to mamy niejako dwa światy, które mają nierzadko różne potrzeby, z jednej strony małe firmy, zatrudniające po kilka osób, z drugiej, duże firmy. Wskazywał na to, że małe firmy często mają bardziej stabilną kadrę, niż większe, które borykają się z problemem sporej rotacji pracowników.

Wskazywał na to, że w różnych krajach coraz mniej ludzi chce pracować w turystyce, głównie ze względu na zarobki. Inne dziedziny gospodarki bardzo chętnie przyjmą absolwenta turystyki, bo on jest znakomicie przygotowany. Kreatywny, zna języki, nie boi się rozmawiać z ludźmi - przekonywał. Dodawał, że instytucje szkolące też muszą pamiętać o tym, że branża turystyczna podlega szybkim zmianom, postępującej cyfryzacji i trzeba nadążać za tymi trendami. Podkreślał, że badania są punktem wyjścia dla praktyki.

Leszek Mazanek z Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie opowiadał o badaniach potrzeb szkoleniowych firm turystycznych i problemach z nimi związanymi. Wskazywał, że problemy z budową ramy kwalifikacyjnej dla turystyki wynikają m.in. z tego, że różne sektory turystyki potrzebują pracowników o różnych kwalifikacjach, z coraz mniejszego zaufania do firm szkoleniowych. Wskazywał, że zakres obowiązków w różnych firmach może się różnić nawet na tym samym stanowisku (dla przykładu, recepcjoniści w dużych i małych obiektach noclegowych. Podkreślał, że tak samo szybko jak sama branża turystyczna, zmieniają się także oczekiwania osób wchodzących na rynek pracy. Wskazywał, że jeśli chce się mieć lojalnych pracowników, przede wszystkim należy ich zrozumieć.

Marcin Węgrzyn z Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego przy Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego wskazywał, że liczba uczniów w szkołach zawodowych, kształcących kadry dla turystyki spada, i jest to spadek większy, od ogólnego, średniego spadku liczby uczniów szkół zawodowych. Dodał, że spadek liczby uczniów dotyczy większości branż, a jedną z niewielu, gdzie ta liczba wzrasta jest branża elektryczno-elektroniczna.

Zawodami związanymi z branżą turystyczną, które cieszą się największym zainteresowaniem wśród uczniów są kucharz, technik hotelarstwa, czy technik obsługi ruchu turystycznego. Prelegent wskazywał także jakie perspektywy zatrudnienia, mają przedstawiciele poszczególnych zawodów. W perspektywie krótkoterminowej na rynku pracy w turystyce najbardziej brakuje kucharzy, kelnerów i barmanów. Widać także niedobór recepcjonistów na rynków. Z przygotowanych przez rząd danych dotyczących długoterminowych perspektyw zatrudnienia także widać niedobór kucharzy i kelnerów. Z kolei według tych prognoz, na rynku utrzyma się równowaga pomiędzy poszukującymi pracy, a pracodawcami w branży hotelarskiej. Z kolei, zarówno w przypadku prognoz długo, jak i krótkoterminowych, spodziewana jest nadpodaż pracowników biur podróży, organizacji i obsługi ruchu turystycznego, czy specjalistów ds. żywienia.

Marcin Węgrzyn zaznaczył, że są różnice patrzenia na zawody w szkolnictwie zawodowym, z punktu widzenia klasyfikacji poszczególnych specjalności, a inaczej patrzą na to pracodawcy.

Jak wynikło z badania, pracodawcy najlepiej oceniają wyniesione ze szkoły kompetencje i umiejętności pracowników hotelarstwa, które zostały ocenione jako przynajmniej wystarczające. Jeśli chodzi o braki w kompetencjach opuszczających szkoły absolwentów, to najwięcej pracodawców wymieniało zbyt małą ilość zajęć praktycznych.

Zbadano także losy absolwentów szkół turystycznych. Okazało się, że w porównaniu do absolwentów innych szkół, po roku od ukończenia nauki częściej pracują, ale też częściej decydują się na pracę w innym, niż wyuczonym, zawodzie, co może mieć związek z wysokością wynagrodzenia. Z badania wynikło, że średnie wynagrodzenie pracownika w branży turystycznej to około 2 tys. zł na rękę, a w innych branżach - około 2400.

Dorota Micek z Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowała bilans kapitału ludzkiego w turystyce. Podkreśliła, że pracodawcy mają problemy ze znalezieniem odpowiednich pracowników. Wymogiem dla firm turystycznych jest nieustanne podnoszenie jakości swoich usług i tego wymagają klienci i tego oczekują pracodawcy. Także trendy w turystyce mają wpływ na kształtowanie się rynku pracy. W trakcie badań prowadzonych przez UJ, najczęściej pracowników poszukiwali hotelarze, oraz branża gastronomiczna. Wskazała, że rynek pracy w turystyce stabilizuje się, tylko 10 proc. badanych firm zadeklarowało wzrost zatrudnienia. Oczywiście, w tym czasie była prowadzona rekrutacja, ale w głównej mierze, była ona związana z rotacją na dotychczas istniejących stanowiskach, niż z tworzeniem nowych. Pracodawcy najczęściej poszukiwali pracowników liniowych (specjalistów ds. turystyki w biurach, pokojowych i recepcjonistów w hotelach, kelnerów i kucharzy w restauracjach itp.). Co ciekawe coraz bardziej poszukiwani byli animatorzy czasu wolnego.

Ponad 60 proc. pracodawców z turystyki przyznawało, że znalezienie odpowiednich pracowników przysparzało im trudności. Głównym problemem było to, iż kandydaci nie spełniali oczekiwań pracodawców, ale już blisko ćwierć badanych przedsiębiorców przyznała, że to kandydaci zrezygnowali, gdyż oferowane warunki pracy nie spełniały ich oczekiwań. Co 10 pracodawca uskarżał się, że kandydaci nie odpowiadali w ogóle na jego ogłoszenie. Z badania wynikło, że zdecydowana większość pracodawców poszukuje już gotowych, wyspecjalizowanych i doświadczonych pracowników, a tylko niecałe15 proc. byłoby skłonne zatrudnić pracownika do częściowego, lub całkowitego przyuczenia.

Zdaniem prelegentki, osoby zatrudnione w turystyce najbardziej doceniają stabilność zatrudnienia, atmosferę w pracy, natomiast największą bolączką są zarobki i niewielka możliwość awansu. Wskazywała na to, że wykształcenie, jakie dają kierunki turystyczne, daje też możliwość stosunkowo łatwego dopasowania się do innych sektorów gospodarki, w których można liczyć na wyższe wynagrodzenie. Dodatkowo, z badań wynikło, że aż co trzeci pracownik w turystyce myślał o zmianie pracy. Wyzwaniem dla pracodawców w turystyce jest także to, że wchodzący na rynek pracownicy, coraz częściej oczekują równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym, niekoniecznie chcą pracować na zmiany, czy pracować wtedy, kiedy większość odpoczywa.

Z kolei Monika Wadowska z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie zachęcała do korzystania ze wsparcia dla przedsiębiorców przy finansowaniu szkoleń, czy to ze środków unijnych, czy też z Krajowego Funduszu Szkoleniowego.

W trakcie dyskusji, Jacek Legendziewicz, dyrektor Jordan Group stwierdził, że obecnie szkolenia nie do końca pokrywają się z potrzebami praktyki. Przychodzi do mnie wykształcony pracownik i nie wie czym się różni faktura VAT od VAT marża, nie umie obsługiwać żadnego branżowego programu komputerowego. On wie, że taki program istnieje, ale nigdy go nie widział. Najgorsze jest jednak to, że on nie zna psychologii rozmowy z klientem. W turystyce najważniejsza jest umiejętność rozmowy z klientem. Każdy z nas potrafi zrozumieć np. awarię prądu, to się zdarza, ale nikt nie zrozumie, że ten człowiek, który mnie obsługuje jest smutny, niemiły, nie stara się pomóc. Zarządzanie awariami w taki sposób, żeby klient tego nie odczuł, albo przynajmniej nie chciał tego opisać w internecie to najważniejsza rzecz, którą musi umieć absolwent. Pracownik musi umieć reagować w takich sytuacjach. W programach szkoleniowych powinny być wzięte pod uwagę takie aspekty jak socjologia i psychologia - argumentował.

Dr Bartłomiej Walas wskazywał na to, że klasyfikacja zawodów nie zawsze pokrywa się z praktyką. Nie przekonuje mnie dzisiejszy zawód "pracownik biura podróży". Co to za zawód? Jak jest biuro dwuosobowe to jest to człowiek od wszystkiego. Jak popatrzeć na systemy szkolenia w innych krajach, na poziomie średnim, to zawody są zupełnie inaczej ustalone. Wydaje mi się, że mamy zbyt szeroko ustalony model kształcenia. Drugi wniosek jest taki, mówię to z przerażeniem, jako nauczyciel akademicki, że my nie wiemy czego mamy uczyć. Jeśli ktoś po technikum hotelarskim przychodzi na dowolną uczelnię na kierunek "turystyka i rekreacja" to on zaczyna dostawać wiedzę tę, którą już ma, tylko w szerszym zakresie. - mówił. Dodał, że trzeba zwracać uwagę na to, jakie zawody pojawią się w turystyce w przyszłości.

Profesor Burzyński zaproponował Krakowskiej Izbie Turystyki powołanie Paktu na rzecz edukacji turystycznej w województwie małopolskim. W jego ramach przedsiębiorcy turystyczni mieliby określić swoje potrzeby, jeżeli chodzi o edukację kadr dla turystyki. Prezes KIT, Piotr Laskowski wyraził zainteresowanie.